Επιτυχής δημιουργία αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων στο εργαστήριο για την αυτόλογη θεραπεία της λευχαιμίας
Δημιουργία αίματος από βλαστοκύτταρα
Ερευνητές από την Αυστραλία δημιούργησαν αίμα από βλαστοκύτταρα. Η ανακάλυψη αυτή θα είναι πολύ χρήσιμη για την αντιμετώπιση αναγκών στις μεταγγίσεις αίματος, αλλά και στις εξατομικευμένες θεραπείες της λευχαιμίας και άλλων διαταραχών του μυελού των οστών. Από βλαστοκύτταρα δημιουργήθηκαν και οι 3 κυτταρικές σειρές του αίματος, τα ερυθρά, τα λευκά και τα αιμοπετάλια. Η δημιουργία του αίματος στηρίχτηκε στην τεχνολογία των τεχνητών ή επαγώμενων βλαστοκυττάρων, σύμφωνα με την οποία λαμβάνοντα κύτταρα από έναν ασθενή, συνήθως κύτταρα του δέρματος και αυτά επαναπρογραματίζονται και επανέρχονται στο στάδιο των εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων. Στη συνέχεια από τα εμβρυϊκά αυτά βλαστοκύτταρα δημιουργούνται αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, τα οποία χορηγούνται στους ασθενείς για τη θεραπεία κακοήθων ασθενειών του αίματος. Με τον τρόπο αυτό δεν απαιτείται πλέον η αναζήτηση συμβατών δοτών, οι μεταμοσχεύσεις θα είναι αυτόλογες και εκλείπει ο κίνδυνος της απόρριψης. Επί πλέον ο ασθενής θα παίρνει το δικό του αίμα, όταν έχει ανάγκη μετάγγισης, και δεν θα υπάρχει ανάγκη αναζήτησης αιμοδοτών, ιδίως για τις σπάνιες ομάδες αίματος. Τα ανθρώπινα αιμοποιητικά αυτά βλαστοκύτταρα δοκιμάστηκαν σε ανοσοανεπαρκή πειραματόζωα και παρατηρήθηκε πλήρης αιμοποίηση και αποκατάσταση του μυελού των οστών. Τα βλαστοκύτταρα αυτά επίσης μπορούν να καταψυχθούν και να αποψυχθούν σε πλήρη λειτουργική μορφή.
Με τη μέθοδο αυτή δημιουργούνται τράπεζες με αυτόλογα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, έτοιμα να αντιμετωπίσουν την κακοήθεια ή τις ανάγκες μετάγγισης στον ίδιο τον ασθενή, χωρίς να χρειάζεται να λειτουργούν οι τράπεζες δημόσιες-αλλογενών βλαστοκυττάρων ή τράπεζες αίματος.
Πολλά από τα παιδιά που χρειάζονται αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα για τη θεραπεία της λευχαιμίας, παρά την αναζήτηση δεν μπορούν να βρουν σε σύντομο χρόνο συμβατά βλαστοκύτταρα για να γίνει η μεταμόσχευση. Παρά την εργαστηριακά διαπιστούμενη ιστοσυμβατότητα το ξένο μόσχευμα μπορεί να επιτεθεί στους ιστούς του ίδιου του ασθενή, οδηγώντας σε σοβαρή ασθένεια ή θάνατο. Η πιθανότητα της απόρριψης μπορεί να φτάσει έως και το 50% και η ανάπτυξη εξατομικευμένων, ειδικών για τον ασθενή βλαστοκυττάρων αίματος, θα αποτρέψει αυτές τις επιπλοκές, θα αντιμετωπίσει τις ελλείψεις των δοτών και, παράλληλα μέσω των γονιδιακών θεραπειών θα επιτυγχάνεται θεραπεία ασθενών με κληρονομικά νοσήματα. Αναμένεται στα επόμενα χρόνια να ξεκινήσουν οι μελέτες ασφάλειας χρήσης των τεχνητών αυτών βλαστοκυττάρων, τα οποία αναπτύσσονται στο εργαστήριο, οι οποίες έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί γίνεται παρέμβαση στο γονιδίωμα. Εάν τελικά αποδειχτεί η ασφάλεια της μεθόδου πολλά κληρονομικά και εκφυλιστικά νοσήματα θα θεραπεύονται με τη χρήση των τεχνητών βλαστοκυττάρων.
Η δημιουργία των τεχνητών βλαστοκυττάρων προέκυψε από την ανάγκη της χρήσης βλαστοκυττάρων σε μεγάλες ηλικίες και από το ότι πολλά παιδιά δεν έχουν φυλάξει τα βλαστοκύτταρά τους κατά τον τοκετό. Από τα βλαστοκύττατα του τοκετού δημιουργούνται τεχνητά βλαστοκύτταρα, όπως τα ανωτέρω, και η ασφάλεια της χρήσης τους είναι ακόμα μεγαλύτερη, διότι η παρέμβαση στο γενετικό υλικό είναι περιορισμένη και ασφαλής.
https://b-s-h.org.uk/about-us/news/lab-developed-blood-stem-cell-success-in-australia
Nature Biotechnology, 2 September 2024, doi: 10.1038/s41587-024-02360-7