Νέα 2016

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΤΟΜΗΣ ΤΟΥ ΟΜΦΑΛΙΟΥ ΛΩΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ

Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ

Η επιλογή του χρόνου διατομής του ομφαλίου λώρου είναι στη διακριτική ευχέρεια του μαιευτήρα και εξαρτάται από την εξέλιξη του τοκετού, την εβδομάδα της κύησης και την κατάσταση του νεογνού.

Ο ομφάλιος λώρος κόβεται είτε αμέσως μετά την έξοδο του νεογνού, σε δέκα δευτερόλεπτα, είτε σε χρόνο κατώτερο του ενός λεπτού, είτε καθυστερημένα στα τρία λεπτά μετά την γέννηση. Δεν έχει καθοριστεί ποιος είναι ο καλύτερος χρόνος για να γίνει η διατομή,  διότι  κάθε τοκετός έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες. Σε ένα έμβρυο το οποίο  χρήζει ανάνηψης η καθυστερημένη διατομή είναι  επιβαρυντική για την επιβίωση του.

Με  την διατομή  του ομφαλίου λώρου μια ποσότητα ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟΠΑ) παγιδεύεται μέσα στο σώμα του νεογνού  και το υπόλοιπο παραμένει  μέσα στον πλακούντα. Το ΟΠΑ έχει ως κύριο χαρακτηριστικό, και αυτό είναι που το διαχωρίζει από το περιφερικό αίμα των νεογνών αλλά και των ενηλίκων,  το ότι περιέχει τα βλαστοκύτταρα. 36 ώρες μετά τη γέννηση τα βλαστοκύτταρα δεν ανιχνεύονται στο περιφερικό αίμα των νεογνών, επειδή εγκαθίστανται  στον μυελό των οστών ο οποίος αποτελεί και τη φυσική τους θέση. Τα πρόωρα νεογνά, κάτω των 30 εβδομάδων,  έχουν περισσότερα βλαστοκύτταρα σε σχέση με τα τελειόμηνα των 40 εβδομάδων, ανά μονάδα όγκου αίματος, επειδή βρίσκονται στη φάση της οργανογένεσης,  θεωρούνται όμως υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη εγκεφαλικής παράλυσης.

Τα τελευταία χρόνια έχουν δημοσιευτεί στον ιατρικό  τύπο  περισσότερες από 1175 δημοσιεύσεις οι οποίες αναφέρονται στον χρόνο διατομής του ομφαλίου λώρου, 24 εξ αυτών έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά τα οποία εκδίδονται από επιστημονικούς συλλόγους μαιών.  Το Αμερικανικό Κολλέγιο   Γυναικολόγων με την σύμφωνη γνώμη της Αμερικανικής Ακαδημίας της Παιδιατρικής  το 2012 αφού μελέτησε τα αποτελέσματα όλων των κλινικών μελετών και τα σύγχρονα  δεδομένα εξέδωσε την οδηγία Νο 543, η οποία καταλήγει: Μέχρι σήμερα πολλά άρθρα ανασκόπησης αξιολογούν τις επιπτώσεις της πρώιμης ή καθυστερημένης διατομής του ομφαλίου λώρου στα νεογνά και συζητούν ποιος  είναι ο καταλληλότερος χρόνος για την διατομή. Επί του παρόντος  η καθυστερημένη διατομή του ομφαλίου λώρου από 30-60 δευτερόλεπτα μετά τον τοκετό,  κατ άλλους τρία λεπτά, με τοποθέτηση του εμβρύου σε χαμηλότερο επίπεδο από την μητέρα δεν προσδίδει ουδεμία διαφορά στα τελειόμηνα νεογνά, ενδείκνυται μόνο στα πρώρα νεογνά,  στα οποία ελαττώνει το ποσοστό της εγκεφαλικής αιμορραγίας κάτω του 50%, όπως και τη συχνότητα της ανακοπής  στην αίθουσα τοκετών. Και καταλήγει ότι  η καθυστερημένη διατομή του ομφαλίου λώρου δεν επιβεβαιώνει, αλλά ούτε και αντικρούει οφέλη στα τελειόμηνα νεογνά ειδικά  των δυτικών  κοινωνιών.

Η ελάττωση του κινδύνου εγκεφαλικής αιμορραγίας στα πρόωρα είναι το σημαντικότερο  πλεονέκτημα της καθυστερημένης     διατομής του ομφαλίου λώρου. Έχει όμως το σημαντικό μειονέκτημα ότι αυξάνει τα επίπεδα του ικτέρου και τον κίνδυνο προσβολής του εγκεφάλου (πυρηνικός ίκτερος) από τον αυξημένο  αιματοκρίτη (αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων που περιήλθαν στο σώμα του νεογνού λόγω της καθυστερημένης διατομής του ομφαλίου λώρου) καθώς και την ευαισθητοποίηση των αρνητικών στον παράγοντα Rhesus μητέρων.

Είναι όμως πάντα επ’ ωφελεία του νεογνού η καθυστερημένη διατομή του ομφαλίου λώρου; Πρόσφατη μελέτη του 2015 αναφέρει ότι σε πρόωρα νεογνά κάτω των 32 εβδομάδων η καθυστερημένη διατομή προκαλεί απότομη πτώση των ουδετεροφίλων και τα νεογνά αυτά εμφανίζουν συχνότερα νεκρωτική εντερίτιδα. Η απότομη πτώση οφείλεται στην ταχεία απομάκρυνση των λευκών αιμοσφαιρίων από το περιφερικό αίμα και την μόνιμη εγκατάσταση τους στον   μυελό των οστών.  Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι για τον ίδιο λόγο η καθυστερημένη διατομή στα πρόωρα συνοδεύεται από ελαττωμένο αριθμό βλαστοκυττάρων στο περιφερικό αίμα.

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη μια άλλη ομάδα επιστημόνων  στο Πανεπιστήμιο Duke για την αποφυγή του κινδύνου αύξησης  των επιπέδων του ικτέρου, αλλά και του αυξημένου όγκου αίματος, ο οποίος επιβαρύνει την καρδιακή λειτουργία του πρόωρου νεογνού σήμερα πραγματοποιεί  πρώιμη διατομή του ομφαλίου λώρου, λήψη και επεξεργασία του ομφαλοπλακουντιακού αίματος και χορηγεί τα βλαστοκύτταρα σε μικρό όγκο στις πρώτες 72 ώρες μετά από τον τοκετό, όταν θα έχουν απομακρυνθεί από την κυκλοφορία όλα τα βλαστοκύτταρα.  Η διαδικασία αυτή   δεν επιβαρύνει την καρδιακή λειτουργία, δεν αυξάνει τα επίπεδα του ικτέρου, δεν προκαλεί ουδετεροπενία και   νέα βλαστοκύτταρα περνούν μέσα στον εγκέφαλο προλαμβάνοντας την εμφάνιση  εγκεφαλικής παράλυσης. Έχει αποδειχτεί δε ότι η ανωτέρω διαδικασία ελαττώνει κατά 85% τη θνησιμότητα των προώρων ένα χρόνο μετά τη γέννησή τους  και βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου, του πνεύμονα και του αμφιβληστροειδούς.

Η πρώιμη διατομή του ομφαλίου λώρου φαίνεται μόνο να οδηγεί σε ελαττωμένα επίπεδα σιδήρου στα βρέφη μεταξύ 4 και 6 μηνών, τα οποία  αποκαθίστανται στο πρώτο έτος.  Πρόσφατη ψυχολογική και ψυχοκινητική μελέτη στη Σουηδία σε παιδιά ηλικίας 4 ετών στα οποία έγινε καθυστερημένη διατομή του ομφαλίου λώρου έδειξε ότι τα αγόρια ήταν πιο κοινωνικά και επιδέξια,  ενώ αντίστοιχα στα κορίτσια δεν υπήρχε  διαφορά.  Τα αποτελέσματα  αυτά δεν επιβεβαιώνονται από άλλες μελέτες οι  οποίες αποδεικνύουν ότι τα αυξημένα επίπεδα σιδήρου  δεν συνοδεύονται  με διαφορά στην εξέλιξη του νευρικού συστήματος.

Συμπερασματικά από το σύνολο των δημοσιευμένων την τελευταία πενταετία πληροφοριών,  η καθυστέρηση της διατομής του ομφαλίου λώρου μετά τον τοκετό προσφέρει μόνο στα πρόωρα νεογνά, ελαττώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικής αιμορραγίας,   εφ’ όσον δεν εμπλέκεται διαδικασία ανάνηψης, ενώ στα τελειόμηνα δεν έχει καμία επίδραση, και επί πλέον τα στερεί από τη συλλογή  επαρκούς ποσότητας βλαστοκυττάρων.

Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ