Μπορούν τα αυτόλογα βλαστοκύτταρα να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
ΜΠΟΡΟΥΝ ΤΑ ΑΥΤΟΛΟΓΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ;
Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μορφή κληρονομικότητας στα αυτοάνοσα νοσήματα. Ομάδες ανθρώπων ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο τύπο του Μείζονος Συστήματος Ιστοσυμβατότητας (HLA) και αυτοί είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνιση όχι ενός συγκεκριμένου αυτοάνοσου νοσήματος, αλλά οποιουδήποτε.
Στη χώρα μας πολλοί άνθρωποι διαφόρων ηλικιών πάσχουν από αυτοάνοσο νόσημα και αν και υπάρχει μεγάλη εμπειρία στις μεταμοσχεύσεις και στη διαχείριση των βλαστοκυττάρων, εν τούτοις δεν υπάρχει ανάλογο οργανωμένο κέντρο για αποτελεσματική θεραπεία των ασθενών αυτών, οι οποίοι για χρόνια υποβάλλονται σε θεραπείες χωρίς διαπιστωμένο όφελος και μάλιστα με σοβαρές παρενέργειες.
Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη εγκεκριμένες από το FDA 18 κλινικές μελέτες οι οποίες χρησιμοποιούν βλαστοκύτταρα για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Πρόσφατα εγκρίθηκε μια πρωτότυπη θεραπεία η οποία χορηγεί τα βλαστοκύτταρα μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ενώ μέχρι πρόσφατα η χορήγηση ήταν ενδοφλέβια. Με τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνεται άμεσα μεγαλύτερη συγκέντρωση κυττάρων στο κεντρικό νευρικό σύστημα, στις περιοχές που πάσχουν. Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας ανήκει στην κατηγορία των αυτοάνοσων παθήσεων, κατά την εξέλιξη της οποίας ενεργοποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα από την κυκλοφορία του αίματος περνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, εγκαθίστανται στο νευρικό σύστημα και προκαλούν καταστροφή της μυελίνης ουσίας των νευρικών ινών και αντικατάσταση της από φλεγμονώδεις απομυελυνωτικές πλάκες. Τα ανοσοκατασταλτικά, οι ιντερφερόνες και πρόσφατα τα φουμαρικά δεν κατάφεραν να αναχαιτίσουν την πορεία της νόσου, η οποία συνεχίζεται με υφέσεις και εξάρσεις καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου αυξάνοντας τη νοσηρότητα του.
Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών είχαν προταθεί αρχικά ως θεραπευτική προσέγγιση από το 1995 με σειρά δημοσιεύσεων σε ομάδες ασθενών από διάφορα κέντρα. Επειδή η ασθένεια εξελίσσεται σε έδαφος αυτοανοσίας, η χορήγηση των βλαστοκυττάρων συνδυάστηκε με συστηματική χημειοθεραπεία η οποία προηγείται και οδηγεί στην πλήρη καταστροφή του πάσχοντα μυελού των οστών. Τα χορηγούμενα στη συνέχεια βλαστοκύτταρα αποκαθιστούν εκ νέου το μυελό και οδηγούν στο λεγόμενο reset ή reboost του ανοσοποιητικού. Η αιμοποιητική μεταμόσχευση συνοδεύεται με 2%-3% θνησιμότητα, λόγω της χημειοθεραπείας, και σήμερα μετά από αξιολόγηση πολλών κλινικών μελετών εφαρμόζεται σε ασθενείς με πρόσφατη εμφάνιση, προϊούσα και μη υφέσιμη μορφή, η οποία χαρακτηρίζεται ως κακοήθης σκλήρυνση, Σε όλες τις άλλες μορφές της νόσου προτείνεται η μεταμόσχευση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων τα οποία λαμβάνονται από το λίπος. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις τα βλαστοκύτταρα που απομονώνονται από το λιπώδη ιστό έχουν καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Ο λιπώδης ιστός στη θεραπεία της σκλήρυνσης πλεονεκτεί διότι:
- Η θεραπεία γίνεται και στην οξεία και στη χρόνια φάση
- Είναι περισσότερο αποτελεσματική σε σχέση με τον μυελό των οστών διότι τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό στην οξεία φάση και καταστέλλουν τοπικά τη δράση των ενεργοποιημένων Τ-λεμφοκυττάρων.
- Δεν προηγείται χημειοθεραπεία και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν οι επιπλοκές της χημειοθεραπείας.
- Τα βλαστοκύτταρα μπορούν να χορηγηθούν ενδοφλέβια και ενδοραχιαία με καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα στην τελευταία, λόγω υψηλότερης συγκέντρωσης στο νευρικό σύστημα.
- Η λιποαναρρόφηση ή λιπεκτομή είναι λιγότερο επώδυνες και ασφαλέστερες σε σχέση με τη λήψη του μυελού των οστών.
- Ο ασθενής μπορεί να δώσει λίπος περισσότερες φορές.
- Τα βλαστοκύτταρα αποθηκεύονται σε δόσεις και μπορούν να χρησιμοποιηθούν περισσότερες φορές.
Ως επιπλοκές της ενδοραχιαίας χορήγησης αναφέρονται κεφαλαλγίες, πόνος στη θέση της παρακέντησης, εξάνθημα και χαμηλή πυρετική κίνηση, τα οποία παρέρχονται εντός 24 ωρών. Όλοι οι ασθενείς που έλαβαν τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα εμφάνισαν σημαντική βελτίωση της οπτικής οξύτητας και υποχώρησης των πλακών στην περιοχή των οπτικών νεύρων, σημείο δράσης των βλαστοκυττάρων.
Το επόμενο βήμα στη θεραπεία των αυτοάνοσων ασθενειών θα είναι η στοχευμένη και επιλεκτική μείωση του αριθμού των λεμφοκυττάρων, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία των αυτοάνοσων νοσημάτων σε συνδυασμό με τα βλαστοκύτταρα. Η μέθοδος αυτή θα περιορίσει αποτελεσματικά τις επιπλοκές της χημειοθεραπείας, θα κάνει τη θεραπεία πιο απλή, ασφαλή και προσιτή σε ασθενείς όλων των ηλικιών.