Πόσο κοντά βρισκόμαστε στην ίαση της λευχαιμίας και των κακοήθων όγκων χρησιμοποιώντας εξατομικευμένες γονιδιακές θεραπείες και παρακάμπτοντας τη χρήση χημειοθεραπείας
ΠΟΣΟ ΚΟΝΤΑ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΙΑΣΗ ΤΗΣ ΛΕΥΧΑΙΜΙΑΣ KAI TΩΝ ΚΑΚΟΗΘΗΩΝ ΟΓΚΩΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΑΜΠΤΟΝΤΑΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Οι λευχαιμίες αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια κακοήθων ασθενειών του αίματος για τη θεραπεία των οποίων σήμερα κλασικά χρησιμοποιείται η χημειοθεραπεία –ακτινοθεραπεία σε διάφορα σχήματα και η μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων. Επειδή η χημειοθεραπεία – ακτινοθεραπεία δεν κάνει διάκριση μεταξύ λευχαιμικών και υγιών κυττάρων ένας μεγάλος αριθμός υγιών κυττάρων καταστρέφεται και αυτό έχει μεγάλη επίπτωση στην αποκατάσταση του οργανισμού του ασθενούς. Η στοχευμένη θεραπεία, η οποία στρέφεται μόνο εναντίον των λευχαιμικών κυττάρων και διασώζει όλα τα υπόλοιπα αποτελεί την ιδεώδη θεραπεία. Σήμερα η εξέλιξη στη θεραπεία της λευχαιμίας κατευθύνεται προς εξατομικευμένες θεραπείες οι οποίες εστιάζονται στα λευχαιμικά κύτταρα και δεν έχουν καμία επίδραση σε άλλο είδος κυττάρου του σώματος του ασθενούς.
Τα λευχαιμικά κύτταρα εκφράζουν στην επιφάνειά τους ειδικούς υποδοχείς τους οποίους δεν διαθέτουν τα υγιή κύτταρα και οι υποδοχείς αυτοί αποτελούν μόρια στόχους για τις εξατομικευμένες – στοχευμένες θεραπείες της λευχαιμίας. Ανάλογες θεραπείες σήμερα γίνονται και για συμπαγείς κακοήθεις όγκους.
Τα αποτελέσματα των στοχευμένων θεραπειών συγκεντρωτικά ανακοινώθηκαν στο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αιματολογίας που έγινε στη Νέα Ορλεάνη την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου του 2013. Η μέθοδος αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στην καταπολέμηση της λευχαιμίας αλλά και άλλων κακοήθων ασθενειών του αίματος, εφ όσον μπορεί να αναγνωριστεί ένα διαφορετικό μόριο στην επιφάνεια των λευχαιμικών κυττάρων το οποίο δεν υπάρχει στα υγιή. Η μέθοδος εφαρμόζεται στα κύτταρα του αίματος του ίδιου του ασθενούς και έτσι ο ασθενής δεν κινδυνεύει από απόρριψη, δεν χρειάζεται να παίρνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα και δεν προηγείται της μεθόδου χημειοθεραπεία – ακτινοθεραπεία. Συνολικά η στοχευμένη θεραπεία εφαρμόστηκε σε 120 ασθενείς με διάφορες κακοήθεις ασθένειες του αίματος και οι περισσότεροι ασθενείς έχουν οδηγηθεί σε ύφεση για περισσότερα από τρία χρόνια.
Σε μια μελέτη η μέθοδος εφαρμόστηκε σε 5 ενήλικες και σε 22 παιδιά με οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Όλοι οι ενήλικες και τα 19 από τα 22 παιδιά βρίσκονται σε ύφεση.
Σε άλλη μελέτη 15 από τους 32 ασθενείς με χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία αρχικά ανταποκρίθηκαν στη θεραπεία και οι 7 οδηγήθηκαν σε πλήρη ίαση σύμφωνα με ανακοίνωση των θεραπόντων ιατρών του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Οι ασθενείς αυτοί είχαν λίγες εναλλακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση της λευχαιμίας, οι περισσότεροι δεν κρίθηκαν κατάλληλοι για λήψη μυελού των οστών ή δεν αποδέχτηκαν μεταμόσχευση δεδομένου ότι εμφανίζει 20% θνησιμότητα. Το κέντρο με τη μεγαλύτερη εμπειρία φαίνεται ότι είναι το Penn’s Abramson Cancer Center σε συνεργασία με το Penn State University σύμφωνα με ανακοίνωση του Dr Carl June ο οποίος έχει την εμπειρία εφαρμογής της θεραπείας σε 59 ασθενείς. Άλλα κέντρα όπως το Memorial, το Texas University και το Baylor University στο Houston ανακοίνωσαν μικρότερες ομάδες ασθενών. Σύμφωνα με τη μέθοδο λαμβάνεται περιφερικό αίμα από τον ασθενή το οποίο φιλτράρεται και λαμβάνονται τα Τ-λεμφοκύτταρα τα οποία ανήκουν στο ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Μέσα στον πυρήνα αυτών των κυττάρων εισάγεται στο εργαστήριο το γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί την ιδιαίτερη πρωτεΐνη – στόχο της κυτταρικής μεμβράνης η οποία χαρακτηρίζει και διαφοροποιεί τα λευχαιμικά κύτταρα από τα υγιή. Τα τροποποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα επιστρέφουν στο σώμα του ασθενούς με ενδοφλέβιες εγχύσεις οι οποίες ολοκληρώνονται εντός τριών ημερών. Η μέθοδος χρησιμοποιείται πλέον σε πολλά κέντρα και σύντομα θα λάβει έγκριση από τον FDA το 2014. Το κόστος της θεραπείας μετρήθηκε στα 25.000 δολάρια και οι παρενέργειες οι οποίες καταγράφηκαν ήταν συμπτώματα απλής γρίπης, τα οποία ήταν πρόσκαιρα και αναστρέψιμα.
Ανάλογη μέθοδος εφαρμόζεται και σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και ήδη ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα εφαρμογής σε έναν ασθενή με προχωρημένο μεσοθηλίωμα 75 ετών και έναν με μεταστατικό καρκίνο του παγκρέατος 81 ετών. Από το περιφερικό αίμα των ασθενών λήφθηκαν Τ-λεμφοκύτταρα στα οποία εισήχθηκε στον πυρήνα το γονίδιο της μεσοθηλίνης και στη συνέχεια τα τροποποιημένα κύτταρα σε τρεις δόσεις χορηγήθηκαν ενδοφλέβια στον ασθενή με το μεσοθηλίωμα και σε οκτώ δόσεις στον ασθενή με τον μεταστατικό καρκίνο του παγκρέατος. Ο ασθενής με το μεσοθήλιωμα είναι σε ύφεση, ενώ ο ασθενής με τον μεταστατικό καρκίνο παρουσίασε ελάττωση κατά 40% των καρκινικών κυττάρων μέσα στο ασκιτικό υγρό. Σε κανέναν ασθενή δεν παρατηρήθηκε επέκταση του όγκου ή μεταστατικές εστίες. Οι θεράποντες ιατροί είναι ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα της θεραπείας, καθώς φαίνεται ότι ο καρκίνος ανταποκρίνεται στη γονιδιακή θεραπεία η οποία σαφώς έχει πολύ λιγότερες παρενέργειες από τις εντατικές χημειοθεραπείες.
Οι γονιδιακές θεραπείες αναμένεται να τύχουν ευρείας εφαρμογής και φαίνεται ότι δεν δρουν στοχεύοντας μόνο τα κύτταρα που φέρουν τους συγκεκριμένους και ιδιαίτερους υποδοχείς, αλλά δρουν και ως εμβόλια ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς εναντίον του όγκου.
Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ