Γιατί να φυλάξω τα βλαστικά κύτταρα του παιδιού μου αφού οι δημόσιες τράπεζες μπορούν να μου προμηθεύσουν όταν τα χρειαστώ;
Γιατί να φυλάξω τα βλαστικά κύτταρα του παιδιού μου αφού οι δημόσιες τράπεζες μπορούν να μου προμηθεύσουν όταν τα χρειαστώ;
Οι δημόσιες τράπεζες παρέχουν ιστοσυμβατά βλαστοκύτταρα για τη θεραπεία της λευχαιμίας και μόνο, εφ όσον δεν υπάρχει ιστοσυμβατό μέλος της οικογένειας. Η δημόσια τράπεζα αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά επιλογή των γονέων. Η πιθανότητα να βρεθεί ένα μόσχευμα ιστοσυμβατό μέσα από την οικογένεια είναι 30%, η ίδια πιθανότητα υπάρχει και για την ανεύρεση μέσω της δημόσιας τράπεζας και ένα ποσοστό 30% ασθενών δεν θα βρει ποτέ μόσχευμα λόγω σπάνιου τύπου ιστοσυμβατότητας, ακόμα και εάν η δημόσια τράπεζα διέθεται έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό δειγμάτων. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν αποθηκευμένα βλαστικά κύτταρα του παιδιού, τότε τα βλαστικά κύτταρα ενός συγγενή (κατά προτίμηση αδερφού) ή γονέα είναι η καλύτερη εναλλακτική λύση. Σύμφωνα με δημοσίευμα του J Clinical Oncology, διαπιστώθηκε επιβίωση του 63% των ασθενών με λευχαιμία οι οποίοι είχαν λάβει μόσχευμα από συγγενή συμβατό δότη, ενώ σε περίπτωση μεταμόσχευσης βλαστικών κυττάρων από μη συγγενή συμβατό δότη, το ποσοστό επιβίωσης μειώνεται στο 23%. Η λήψη αλλογενούς μοσχεύματος συνοδεύεται σε ποσοστό έως 45% από τη νόσο του μοσχεύματος εναντίον του ξενιστή λόγω ασυμβατότητας. Το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται με οξεία ή χρόνια μορφή και για το λόγο αυτό μετά από μία «επιτυχή» αλλογενή μεταμόσχευση οι ασθενείς λαμβάνουν κατά κανόνα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα τα οποία προκαλούν σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Σύμφωνα με δημοσιεύσεις των μεταμοσχευτικών κέντρων το έτος 2022 στο σύνολο των 45.000 μεταμοσχεύσεων διεθνώ,ς το 60% των μοσχευμάτων για τη θεραπεία αιματολογικής ασθένειας προέρχονταν από τον ίδιο τον ασθενή, στο 20% προέρχονταν από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και το 20% από τη δημόσια τράπεζα. Οι κλασικές μεταμοσχεύσεις λόγω των ισχυρών παρενεργειών της χημειοθεραπείας αναμένεται να ελαττωθούν τα επόμενα χρόνια και ήδη το 2023 ανακοινώθηκε οτι ελαττώθηκαν κατά 50% και αντικαταστάθηκαν από τις κυτταρικές-ανοσοθεραπείες του καρκίνου. Οι θεραπείες αυτές βασίζονται σε υγιή λεμφοκύτταρα ή βλαστοκύτταρα και τα εργαστήρια της Biohellenika έχουν αναπτύξει και δημοσιεύσει σχετικά πρωτόκολλα.
Τα βλαστοκύτταρα όμως σήμερα, εκτός της λευχαιμίας χρησιμοποιούνται σε κλινικές μελέτες αποκλειστικά από το ίδιο το παιδί (αυτόλογη χρήση) για τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης, του αυτισμού, της βρογχοπνευμονικής δυσπλασίας, της αμφιβληστροειδοπάθειας λόγω προωρότητας, των αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως σκλήρυνσης κατά πλάκας, νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ελκώδους κολίτιδας και νόσου Crohn, ΧΑΠ, καρδιακής ανεπάρκειας, εγκαυμάτων, καταγμάτων και οστεοαρθρίτιδας.
Πλεονέκτημα της λήψης μοσχεύματος από συγγενή-δότη αποτελεί η γνώση της ύπαρξης κληρονομικής νόσου, καθώς είναι γνωστή στο περιβάλλον κληρονομικότητα. Επίσης ιογενείς μολύνσεις ελέγχονται ασφαλέστερα στο συγγενή δότη. Το πλέον σημαντικό όμως είναι ότι η χρήση βλαστικών κυττάρων του ομφαλίου λώρου αυξάνει τη συμβατότητα μεταξύ των συγγενών, λόγω ανωριμότητας των κυττάρων, σε αντίθεση με τα βλαστικά κύτταρα που προέρχονται από το μυελό των οστών, τα οποία θεωρούνται πιο ώριμα.
Η δωρεά του αίματος του ομφαλίου λώρου του νεογέννητου παιδιού στη δημόσια τράπεζα αποτελεί αλτρουιστική πράξη των γονέων προς την κοινωνία, η οποία όμως γίνεται χωρίς τη συγκατάθεση του παιδιού. Από την άλλη πλευρά το παιδί όταν ενηλικιωθεί μπορεί αν θέλει να χαρίσει το μόσχευμα του αν κάποιος συγγενής του το έχει ανάγκη. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εξασφαλιστεί η ανεύρεση μοσχεύματος όταν αυτό ζητηθεί. Η αναζήτηση και λήψη μοσχεύματος από δημόσια τράπεζα συνοδεύεται με χρέωση ποσού προς τον ασθενή έως και 30.000€. Όταν το ζητούμενο όμως είναι η επιβίωση του ασθενούς, η αναζήτηση και η ανεύρεση ενός μοσχεύματος είναι το πλέον σημαντικό. Ο χρόνος της αναζήτησης ενός συμβατού μοσχεύματος δεν μπορεί να προβλεφθεί και εξαρτάται από τον τύπο της ιστοσυμβατότητας. Από την άλλη πλευρά όμως ο χρόνος πάντα τρέχει εις βάρος του ασθενούς. Το μόσχευμα που τελικά θα βρεθεί πιθανόν να μην είναι απόλυτα συμβατό με τον ασθενή διότι κληρονομικά βρίσκεται μακριά από το γονιδίωμά του. Για τους λόγους αυτούς η φύλαξη των βλαστικών κυττάρων κατά τη γέννηση αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία ζωής για το παιδί και την οικογένειά του.
Η εθελοντική αιμοδοσία είναι διαφορετική από τη δωρεά των βλαστικών κυττάρων. Το περιφερικό αίμα του δότη που μεταγγίζεται στον ασθενή, δεν περιέχει βλαστοκύτταρα, ζει για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και καλύπτει προσωρινή ανάγκη του ασθενούς, ενώ τα βλαστοκύτταρα παραμένουν εφ όρου ζωής. Τα βλαστοκύτταρα συλλέγονται μόνο κατά τη στιγμή της γέννησης και είναι αναντικατάστατα για το παιδί. Είναι κάτι ανάλογο με τη δωρεά οργάνου. Το αίμα που δίδεται για μετάγγιση (αιμοδοσία) δημιουργείται πολύ γρήγορα και πάλι στον υγιή δότη και καλύπτει προσωρινή ανάγκη του ασθενούς σε αίμα. Η συγκατάθεση, ακόμη και για μια απλή μετάγγιση αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα του δότη.