Νέα επιστημονική δημοσίευση από το Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της Biohellenika
Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα ως πηγή λήψης κυττάρων του ανοσοποιητικού, κατάλληλων για ανοσοθεραπείες του καρκίνου
Οι ανοσοθεραπείες του καρκίνου αποτελούν νεότερες θεραπείες, που αποσκοπούν στο μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα χωρίς τη χρήση χημειοθεραπείας, με ενίσχυση των φυσικών αμυντικών δυνάμεων του οργανισμού. Τα καρκινικά κύτταρα εμφανίζουν στην επιφάνεια τους ένα μεγάλο αριθμό βιοδεικτών-αντιγόνων, τα οποία κινούν την προσοχή των κυττάρων του ανοσοποιητικού όταν τα συναντήσουν. Στη φάση αυτή τα αμυντικά κύτταρα του οργανισμού που ευαισθητοποιούνται έναντι των νέων αντιγόνων είναι λίγα και για το λόγο αυτόν τα καρκινικά κύτταρα υπερισχύουν, δημιουργούν μεταστάσεις και μεταλλάσσονται, ανθίστανται στη χημειοθεραπεία, προλαμβάνουν όλες τις αντιδράσεις του οργανισμού και βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά από το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Στο ανοσοποιητικό μας σύστημα ανήκουν τα Τ και Β λεμφοκύτταρα, τα δενδριτικά κύτταρα και τα κύτταρα φυσικοί φονείς (ΝΚ). Στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου μετέχουν τα Τ λεμφοκύτταρα, τα δενδριτικά κύτταρα και τα ΝΚ, με διαφορετικό ρόλο το κάθε ένα.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό των ΝΚ είναι η πολύ ισχυρή κυτταροτοξική τους δράση έναντι των καρκινικών κυττάρων. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα περιέχει τον μεγαλύτερο αριθμό ΝΚ και για το λόγο αυτό δημιουργεί σταθερό θεραπευτικό αποτέλεσμα στη θεραπεία κακοήθων αιμοποιητικών ασθενειών. Τα δενδριτικά κύτταρα εντοπίζονται ως μόνιμα κύτταρα στα όργανα του ανοσοποιητικού, σε μικρό αριθμό κυκλοφορούν στο αίμα και αποτελούν τους ανιχνευτές ξένων προς τον οργανισμό μορίων, στην περίπτωση μας των βιοδεικτών της κυτταρικής επιφάνειας των καρκινικών κυττάρων. Σε πρώτη φάση φαγοκυτταρώνουν τα ξένα μόρια, ώστε να τα απομακρύνουν άμεσα από την κυκλοφορία και ως αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα στη συνέχεια τα παρουσιάζουν στα Τ λεμφοκύτταρα με σκοπό σε δεύτερη φάση αυτά να αναλάβουν την παρούσα αλλά και την μελλοντική εξουδετέρωσή τους. Η πρώτη αυτή επαφή των δενδριτικών κυττάρων ενεργοποιεί περιορισμένο αριθμό Τ λεμφοκυττάρων και οι ανοσοθεραπείες του καρκίνου αποσκοπούν στην ραγδαία αύξηση του αριθμού τους, ώστε να υπερισχύσουν των καρκινικών κυττάρων.
Κατά την επαφή ενός καρκινικού κυττάρου με ένα Τ λεμφοκύτταρο αναπτύσσονται αμφίδρομες ελκτικές δυνάμεις, οι οποίες είτε ενισχύουν, είτε αναστέλλουν την επαφή. Έτσι αν η ισορροπία μετατεθεί προς το Τ λεμφοκύτταρο τότε υπερισχύει το ανοσοποιητικό και το καρκινικό κύτταρο καταστρέφεται, ενώ εάν μετατεθεί προς το καρκινικό κύτταρο αυτό σημαίνει ότι θα διαφύγει από το Τ λεμφοκύτταρο και θα εξακολουθεί να πολλαπλασιάζεται. Τα καρκινικά κύτταρα διαθέτουν ένα επί πλέον όπλο, σε σχέση με τα κύτταρα άμυνας του οργανισμού μας, την παρουσία ειδικών μορίων στην επιφάνεια τους τα οποία αδρανοποιούν τα Τ λεμφοκύτταρα και αναστέλλουν την κυτταροτοξική τους δράση. Μετά την ανακάλυψη αυτών των μορίων οι ανοσοθεραπείες του καρκίνου έγιναν ακόμα περισσότερο αποτελεσματικές, επειδή συνδυάζονται με τη χρήση εξουδετερωτικών αντισωμάτων, έναντι των ειδικών μορίων των καρκινικών κυττάρων. Έτσι ο όρος ανοσοθεραπεία του καρκίνου περιλαμβάνει την ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων έναντι των καρκινικών κυττάρων και τη χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων, έναντι των μορίων αναστολής της καταστροφής των καρκινικών κυττάρων από τα Τ λεμφοκύτταρα.
Λαμβάνοντας υπόψιν την παρούσα γνώση, το Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της Biohellenika δημοσίευσε μία σημαντική πειραματική μελέτη, στην οποία χρησιμοποιώντας το αίμα του πλακούντα, που συλλέγεται μετά τον τοκετό, δημιούργησε μια αυτόλογη κυτταρική σειρά δενδριτικών κυττάρων, η οποία μπορεί στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του καρκίνου. Η θεραπεία αυτή είναι αυτόλογη και θα αφορά τα παιδιά που διαθέτουν το ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Συγκεκριμένα η σειρά των δενδριτικών κυττάρων δημιουργήθηκε για την ανοσοθεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα δενδριτικά κύτταρα στο εργαστήριο απομονώθηκαν από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα, πολλαπλασιάστηκαν, ήρθαν αρχικά σε επαφή με βιοδείκτες-αντιγόνα του καρκίνου του παχέος εντέρου και στη συνέχεια κατ’ επανάληψη με τα Τ λεμφοκύτταρα της ίδιας ομφαλοπλακουντιακής μονάδας. Στη συνέχεια τα ενεργοποιημένα Τ λεμφοκύτταρα ήρθαν σε επαφή με κυτταρική σειρά καρκίνου του παχέος εντέρου και διαπιστώθηκε επιταχυνόμενος θάνατος των καρκινικών κυττάρων.
Οι ανοσοθεραπείες είναι εξατομικευμένες και στοχευμένες και δημιουργούνται για τον ίδιο τον ασθενή και τη συγκεκριμένη μορφή του καρκίνου που πάσχει. Στην ανοσοθεραπεία δεν χρησιμοποιείται χημειοθεραπεία, ως εκ τούτου δεν υπάρχουν οι επιπλοκές της χημειοθεραπείας. Επί πλέον η ανοσοθεραπεία στοχεύει στα καρκινικά και δεν έχει καμία επίδραση στα υγιή κύτταρα.
Κατά τον τοκετό όταν γίνεται η λήψη του ομφαλοπλακουντιακού αίματος, συλλέγονται τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, τα VSELs και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, τα οποία είναι και τα λιγότερα σε αριθμό, επειδή το νεογνό δεν έχει έρθει ακόμα σε επαφή με το περιβάλλον. Στα κύτταρα του ανοσοποιητικού περιλαμβάνονται τα Τ και Β λεμφοκύτταρα, τα δενδριτικά και τα ΝΚ. Μετά τη γέννηση του το νεογνό και καθώς έρχεται σε επαφή με το περιβάλλον το ανοσοποιητικό του σύστημα ενισχύεται και εμπλουτίζεται με νέα κύτταρα άμυνας, εξειδικευμένα για τον κάθε μικροοργανισμό που ήρθε σε επαφή με το σώμα του. Επειδή τα πλέον ανώριμα και παρθένα κύτταρα συλλέγονται μόνο κατά τη γέννηση, αυτά μπορούν εύκολα να «εκπαιδεύονται» στην αναγνώριση των βιοδεικτών και την εξουδετέρωση των καρκινικών κυττάρων. Τα βλαστοκύτταρα που συλλέγονται κατά τον τοκετό είναι κύτταρα πολύ νεαρά και για το λόγο αυτόν μπορούν να πολλαπλασιάζονται σε μεγάλο βαθμό, και επίσης είναι υγιή επειδή συλλέγονται κατά τη γέννηση, όπου ο οργανισμός δεν έχει υποστεί καμία φθορά. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα αποτελεί την πλέον σημαντική πηγή λήψης υγιών βλαστοκυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού, τα οποία στο μέλλον θα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση δημιουργίας επιτυχημένων ανοσοθεραπειών. Η ανωτέρω περιγραφείσα πειραματική μελέτη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο διεθνές περιοδικό Differentiation από το Τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης της Biohellenika και η μεταφορά της στον ασθενή αποτελεί φιλοδοξία της εταιρείας.
Gounari E., Tsagias N., Daniilidis A., Kouzi K. and Koliakos G. (2022). An optimized, simplified and clinically approved culture system to produce, in large scale, dendritic cells capable of priming specific T cells. Differentiation, 125:54-61. PMID: 35598504
Κ Κουζή-Κολιάκου
Διευθύντρια Ιατρικών Υπηρεσιών της Biohellenika
Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ
Ιατρός παθολόγος
Τηλ: 6944 677 746