Η εντός 24 ωρών αποθήκευση των βλαστοκυττάρων εξασφαλίζει μεγαλύτερη επιβίωση ασθενών με κακοήθη ασθένεια
Η σημασία του χρόνου μεταφοράς των βλαστοκυττάρων, από το μαιευτήριο στα εργαστήρια, στην επιβίωση των ασθενών, (Cytotherapy 2022, 24, 508-515)
Η ποιότητα και η ποσότητα των βλαστοκυττάρων αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες για την επιβίωση των ασθενών, οι οποίοι υποβάλλονται σε μεταμόσχευση για τη θεραπεία κακοήθους ασθένειας.
Σύμφωνα με την ελληνική και διεθνή νομοθεσία τα βλαστοκύτταρα πρέπει να μεταφέρονται άμεσα από τα μαιευτήρια στα εργαστήρια ή το αργότερο εντός 48 ωρών. Και ο χρόνος των 48 ωρών θεωρείται επιβαρυντικός για τη βιωσιμότητα των βλαστοκυττάρων. Η καθυστερημένη μεταφορά των βλαστοκυττάρων στα εργαστήρια επιδρά στην ποιότητα τους, επειδή ελαττώνει τη βιωσιμότητα τους και ως εκ τούτου τον λειτουργικό τους αριθμό.
Μία πρόσφατη μελέτη συγκρίνει την επίδραση της αποθήκευσης των βλαστοκυττάρων εντός 24 ωρών με αυτήν των 48 ωρών και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εντός 48 ωρών επεξεργασία ελαττώνει κατά ένα χρόνο την επιβίωση των ασθενών που έλαβαν αυτά τα μοσχεύματα. Η επίδραση της θερμοκρασίας στην ανωτέρω μελέτη δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία για τη βιωσιμότητα των βλαστοκυττάρων.
O παρατεταμένος χρόνος μεταφοράς των βλαστοκυττάρων από τα μαιευτήρια στα εργαστήρια ενεργοποιεί λεπτούς μηχανισμούς απόπτωσης και νέκρωσης, οι οποίοι οδηγούν μαζικά σε απώλεια των βλαστοκυττάρων κατά την κατάψυξή τους και πολύ περισσότερο κατά την απόψυξή τους. Φυσιολογικά ένας μικρός αριθμός βλαστοκυττάρων πεθαίνει κατά την απόψυξη. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατακόρυφα, εάν τα βλαστοκύτταρα ήδη είχαν οδηγηθεί στην απόπτωση λόγω της καθυστερημένης μεταφοράς. Έτσι μετά την απόψυξη ο αριθμός των αποθηκευμένων βλαστοκυττάρων ελαττώνεται ακόμα περισσότερο διότι πέραν της αρχικής νέκρωσης, η οποία έχει καταγραφεί, λόγω της καθυστερημένης μεταφοράς στον κύκλο του θανάτου μπαίνουν και βλαστοκύτταρα που είχαν οδηγηθεί σε απόπτωση.
Στην μελέτη αυτή σε 91 ασθενείς με κακοήθη αιματολογική ασθένεια χορηγήθηκαν αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα τα οποία αποθηκεύτηκαν εντός 24 ωρών και η βιωσιμότητα τους ήταν 86% ή 48 ωρών και η βιωσιμότητα τους ήταν 83%. Η μελέτη έγινε στη Μονάδα Μεταμοσχεύσεων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Καρολίνσκα, άρχισε το 2014 και ολοκληρώθηκε το 2017. Οι ασθενείς που έλαβαν μοσχεύματα τα οποία είχαν αποθηκευτεί εντός 48 ωρών, και ως εκ τούτου είχαν χαμηλότερη βιωσιμότητα, ο χρόνος επιβίωσης τους ήταν κατά ένα χρόνο μικρότερος σε σχέση με τους ασθενείς που πήραν μοσχεύματα τα οποία είχαν υψηλότερη βιωσιμότητα και είχαν αποθηκευτεί εντός 24 ωρών. Ο λόγος της καλύτερης έκβασης των ασθενών είναι ότι η γρήγορη μεταφορά από το μαιευτήριο στο εργαστήριο τελικά εξασφαλίζει μεγαλύτερο αριθμό υγιών κυττάρων, τα οποία επαρκούν για την αποκατάσταση του ασθενή μετά τη χημειοθεραπεία και τη μεταμόσχευση. Πρέπει να λάβουμε υπόψη οτι τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές τις περιπτώσεις δεν έχουν ικανότητα πολλαπλασιασμού.
Επί πλέον η θερμοκρασία μεταφοράς στο διάστημα των 24 και 48 ωρών δεν είχε καμία επίπτωση στη βιωσιμότητα των βλαστοκυττάρων. Επομένως η διαφήμιση σχετικά με τα κιτ μεταφοράς τα οποία καταγράφουν και εξασφαλίζουν χαμηλές θερμοκρασίες, δεν εξασφαλίζουν την υψηλή βιωσιμότητα των βλαστοκυττάρων και ο μόνος παράγοντας υψηλής βιωσιμότητας είναι η άμεση μεταφορά και αποθήκευση στα εργαστήρια.
Επομένως τα εργαστήρια επεξεργασίας και αποθήκευσης βλαστοκυττάρων θα πρέπει να εξασφαλίζουν γρήγορες και ασφαλείς συνθήκες μεταφοράς ώστε οι ασθενείς-πελάτες τους να έχουν το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Με βάση την ανωτέρω μελέτη, η επιλογή της φύλαξης των βλαστοκυττάρων σε χώρες του εξωτερικού εκτός του ότι παρέχει χαμηλότερης βιωσιμότητας δείγματα, ιδίως όταν ο τοκετός γίνει τις τελευταίες ημέρες της εβδομάδας, δεν εξασφαλίζει και τη νόμιμη χρήση τους εντός της χώρας, δεδομένου ότι στερούνται άδειας λειτουργίας από το Ελληνικό Δημόσιο.