ΑΥΤΟΛΟΓΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
ΑΥΤΟΛΟΓΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΟΠΑ
ΑΥΤΟΛΟΓΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
Το αυτόλογο ομφαλοπλακουντιακό αίμα (ΟΠΑ) χρησιμοποιείται στη θεραπεία κακοήθων και μη κακοήθων ασθενειών. Στις κακοήθεις παθήσεις περιλαμβάνεται ο παιδικός καρκίνος, οι συχνότερες μορφές του οποίου είναι τα νευροβλαστώματα, ηπατοβλαστώματα, ρετινοβλαστώματα, όγκοι των γεννητικών αδένων και σαρκώματα. Στα λεμφώματα και στο πολλαπλό μυέλωμα επίσης χρησιμοποιείται το αυτόλογο ΟΠΑ. Οι μη κακοήθεις παθήσεις οι οποίες είναι και οι συχνότερες αφορούν τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης και του αυτισμού. 72 κλινικές μελέτες, αναγραφόμενες σήμερα στην ιστοσελίδα clinicaltrials.gov χρησιμοποιούν το αυτόλογο ΟΠΑ για τη θεραπεία των ανωτέρω αναφερομένων ασθενειών. Οι περισσότερες χρήσεις αφορούν τη θεραπεία των επιπλοκών της πρωορότητας οι οποίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο, το οπτικό νεύρο και τον πνεύμονα. Επίσης δοκιμάζονται στις περιπτώσεις γενικότερης καθυστέρησης της ανάπτυξης η οποία δεν οφείλεται σε νευρολογικά σύνδρομα. Χρησιμοποιούνται επίσης στη θεραπεία της απώλειας της ακοής και στις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις στις περιπτώσεις αποκατάστασης της υποπλαστικής αριστεράς κοιλίας. Στις περιπτώσεις πρόωρων νεογνών ή νεογνών που γεννήθηκαν με έντονα συμπτώματα ανοξαιμίας, τα βλαστοκύτταρα χορηγούνται την τρίτη ημέρα μετά τη γέννηση ακόμα και προληπτικά, για την πρόληψη της εγκεφαλικής παράλυσης.
Η Αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου του Duke έχει καθιερώσει τη χορήγηση του αυτόλογου ΟΠΑ σε όλα τα νεογνά που γεννιούνται με Apgar score 5 για τουλάχιστον 3 λεπτά και έχει δημοσιεύσει τα αποτελέσματα της στο περιοδικό Journal of Pediatrics, 164(5):973-979, με τίτλο: Feasibility of autologous cord blood cells for infants with hypoxic-ischemic encephalopathy. Cotten M et al 2014. Ένα χρόνο μετά τη χορήγηση το 81% των παιδιών είχαν βελτιωμένη κλινική εικόνα έναντι του 41% των παιδιών που δεν έκαναν θεραπεία.
Στη χρήση του αυτόλογου ομφάλιου οδηγήθηκε από τις παρατηρήσεις της βελτίωσης των πνευματικών λειτουργιών παιδιών που μεταμοσχεύτηκαν για μεταβολικά νοσήματα. Σήμερα στο Πανεπιστήμιο Duke βρίσκονται σε εξέλιξη 7 κλινικές μελέτες οι οποίες χρησιμοποιούν το αυτόλογο ομφαλοπλακουντιακό αίμα σε διάφορες ηλικίες για τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης και μια κλινική μελέτη η οποία χρησιμοποιεί το ομφαλοπλακουντιακό αίμα από αδελφό για την ίδια περίπτωση. Στη μια εξ αυτών μετείχε και η Biohellenika με την αποστολή δύο παιδιών με εγκεφαλική παράλυση τα οποία είχαν φυλάξει το ομφαλικό αίμα στα εργαστήρια της.
Το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης ανακοίνωσε την έναρξη κλινικής μελέτης για την εγκεφαλική παράλυση με την επίβλεψη της καθ Iona Novak of the Cerebral Palsy Alliance Research Institute, το Murdoch Childrens Research Institute και την μεγαλύτερη διωτική τράπεζα της Αυστραλίας Cell Care. http://www.smh.com.au/national/health/children-to-receive-umbilical-cord-blood-in-world-first-cerebral-palsy-trial-20160309-gney2t.html Μάλιστα σε αυτή τη μελέτη θα βοηθήσει και η δημόσια τράπεζα σε όσες περιπτώσεις είναι εφικτό θα επιστρέψει το ομφάλιο αίμα στους δότες.
Σήμερα οι κλινικές μελέτες για τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης με τη χρήση του ΟΠΑ βρίσκονται στη φάση ΙΙΙ και θα επιδοτούνται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Στη βάση δεδομένων του Medline υπάρχουν 160 δημοσιεύσεις οι οποίες αφορούν τη χρήση του αυτόλογου ΟΠΑ στη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης των νεογνών, οι οποίες δεν προέρχονται από την Κίνα.
Ενδεικτικές δημοσιεύσεις για τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης:
1. Safety and feasibility of autologous umbilical cord blood transfusion in 2 toddlers with cerebral palsy and the role of low dose granulocyte-colony stimulating factor injections.Papadopoulos KI, Low SS, Aw TC, Chantarojanasiri T. Restor Neurol Neurosci. 2011;29(1):17-22. doi: 10.3233/RNN-2011-0572.
2. J Transl Med. 2012 Mar 23;10:58. doi: 10.1186/1479-5876-10-58.Safety and feasibility of countering neurological impairment by intravenous administration of autologous cord blood in cerebral palsy.Lee YH, Choi KV, Moon JH, Jun HJ, Kang HR, Oh SI, Kim HS, Um JS, Kim MJ, Choi YY, Lee YJ, Kim HJ, Lee JH, Son SM, Choi SJ, Oh W, Yang YS.
3. Stem Cells. 2013 Mar;31(3):581-91. doi: 10.1002/stem.1304. Umbilical cord blood therapy potentiated with erythropoietin for children with cerebral palsy: A double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Min K, Song J, Kang JY, Pt JK, Ryu JS, Kang MS, Jang S, Kim SH, Oh D, Kim MK, Soo KS, Kim M.
4. Case Rep Transplant. 2013;2013:951827. doi: 10.1155/2013/951827. Epub 2013 May 15.
First autologous cell therapy of cerebral palsy caused by hypoxic-ischemic brain damage in a child after cardiac arrest-individual treatment with cord blood. Jensen A1, Hamelmann E.
5. Future Neurol. 2013 Mar 1;8(2):193-203.Advances in the cell-based treatment of neonatal hypoxic-ischemic brain injury. Pabon MM, Borlongan CV.
6. Case Rep Transplant. 2012;2012:825289. doi: 10.1155/2012/825289. Epub 2012 Oct 4. Therapeutic potential of autologous stem cell transplantation for cerebral palsy.Purandare C, Shitole DG, Belle V, Kedari A, Bora N, Joshi M.
7. International Journal of Stem Cells, vol 9, N0 1,2016. Treatment of cerebral palsy with stem cells: A report of 17 cases. Nassim H, Wehbe T, Hilal R, Zoghbi V, Melki A, Habib E.
8 J Pediatr. 2014 May;164(5):973-979.e1. Feasibility of autologous cord blood cells for infants with hypoxic-ischemic encephalopathy. Cotten CM et al
9. Effect of Autologous Cord Blood Infusion on Motor Function and Brain Connectivity in Young Children with Cerebral Palsy: A Randomized, Placebo-Controlled Trial. J. M. Sun at al. Stem cells translational Medicine , 2017 http://dx.doi.org/ 10.1002/sctm.17-0102
Αποτελέσματα κλινικών μελετών χρήσης ΟΠΑ στη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης
1. Trial with umbilical cord blood: Min, K., Song, J., Kang, J. Y., Ko, J., Ryu, J. S., Kang, M. S & Kim, S. S. (2013). Umbilical Cord Blood Therapy Potentiated with Erythropoietin for Children with Cerebral Palsy: A Double-blind, Randomized, Placebo Controlled Trial. Stem Cells, 31(3), 581-591.
2. Trial with umbilical cord blood: Kang, M., Min, K., Jang, J., Kim, S. C., Kang, M. S., Jang, S. J., & Kim, M. (2015). Involvement of Immune Responses in the Efficacy of Cord Blood Cell Therapy for Cerebral Palsy. Stem cells and development, 24(19), 2259-2268.
3. Meta-Analysis: Novak I, Walker K, Hunt RW, Wallace E, Fahey M, Badawi N. (2016). Stem cell interventions for people with cerebral palsy: Systematic review with meta-analysis. Stem Cells Translational Medicine, 5(8) 101–1025.
Από το 2012 γίνεται χρήση των αυτόλογων βλαστοκυττάρων για τον αυτισμό με τη δημοσίευση 9 κλινικών μελετών στη σελίδα clinicatrials.gov, οι οποίες έχουν υποβληθεί από διάφορες χώρες. Τα βλαστοκύτταρα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από το αίμα του πλακούντα και τον ιστό του ομφαλίου λώρου ή σε συνδυασμό και των δύο και είναι αυτόλογα, δηλαδή προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή. Τα τελευταία χρόνια πολλά επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν στην άποψη ότι ο αυτισμός είναι αυτοάνοσο νόσημα το οποίο επηρεάζει τη λειτουργία του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου και όχι αμιγώς νευρολογικό νόσημα το οποίο σχετίζεται με γονιδιακές μεταλλάξεις. Για το λόγο αυτό μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατό να αποδοθεί η εμφάνιση του αυτισμού σε συγκεκριμένα γονίδια. Η παθολογία του αυτισμού κατά την άποψη μερίδας επιστημόνων ξεκινάει από την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος της μητέρας η οποία μέσω του πλακούντα περνάει στο έμβρυο και επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου από τα πρώτα στάδια της διάπλασης του μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος της μητέρας διαπιστώνεται εργαστηριακά με την ανίχνευση αυτοαντισωμάτων μητρικής προέλευσης στον εγκέφαλο των εμβρύων. Τα αυτοαντισώματα μετρούνται στο αίμα των νεογνών έως και στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, όπως και τα επίπεδα προφλεγμονωδών κυτοκινών και κυρίως της Ιντελευκίνης 6. Προφλεγμονώδεις κυταροκίνες έχουν ανευρεθεί στο αίμα νεογνών και των μητέρων τους και τα επίπεδα τους είναι ανάλογα της βαρύτητας των κλινικών συμπτωμάτων του αυτισμού. Νεογνά στα οποία ανευρέθηκαν αυτοαντισώματα ή αδέλφια αυτιστικών παιδιών με παρουσία αυτοαντισωμάτων, στα επόμενα χρόνια της ζωής τους εμφάνισαν αυτιστική συμπεριφορά. Η επίδραση των αυτοαντισωμάτων στη διάπλαση του εγκεφάλου σήμερα έχει συσχετιστεί με ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας και η βαρύτητα του αυτισμού σχετίζεται με αυτά. Η παρουσία των αυτοαντισωμάτων δημιουργεί φλεγμονή στον εγκέφαλο, η οποία καταλήγει σε αδυναμία δημιουργίας συνάψεων μεταξύ των νευρικών κυττάρων και διάχυσης των ερεθισμάτων, ενώ σε βαρύτερες περιπτώσεις κυτταρικό θάνατο των νευρώνων και βαρύτερη κλινική εικόνα. Τα ευρήματα αυτά κατατάσσουν τον αυτισμό στην κατηγορία των αυτοάνοσων νοσημάτων και προς αυτή την κατεύθυνση σήμερα στρέφεται και η κυτταρική θεραπεία του.
Τον Δεκέμβριο του 2013, δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μελέτης στο περιοδικό Translational Medicine η οποία προέρχονταν από το Πανεπιστήμιο Shandong της Κίνας, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Τμήμα Νευρολογίας του Stanford και του Πανεπιστημίου της Κορέας όπου έγινε θεραπεία 37 αυτιστικών παιδιών ηλικίας 3 έως 12 ετών, αγόρια και κορίτσια, με ομφαλοπλακουντιακό αίμα και μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, Journal of Translational Medicine 2013, 11:196 doi:10.1186/1479-5876-11-196.
Η Αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου το Duke ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της χρήσης του αυτόλογου ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟΠΑ) σε 25 αυτιστικά παιδιά, αγόρια και κορίτσια ηλικίας 2-5 ετών. Η χορήγηση του ΟΠΑ έγινε σε παιδιά με διαγνωσμένη την κλινική εικόνα του αυτισμού, στην οικογένεια των οποίων δεν υπήρχε άλλο μέλος με αυτισμό, είχαν φυσιολογικό καρυότυπο, κυρίως σε ότι αφορά το εύθραυστο Χ χρωμόσωμα και η όλη εικόνα τους δεν παρέπεμπε σε νευρολογικό σύνδρομο. Όλα τα παιδιά είχαν φυλάξει τα βλαστοκύτταρα του ΟΠΑ σε διαπιστευμένες ιδιωτικές τράπεζες των ΗΠA και υποβάλλονταν σε μαγνητική τομογραφία πριν τη χορήγηση. Τα παιδιά αξιολογήθηκαν στους 6 και 12 μήνες μετά τη χορήγηση και καταγράφηκε η κοινωνικότητα, η επικοινωνία, η βλεμματική επαφή και η ομιλία. Οι αλλαγές διαπιστώθηκαν στους πρώτους έξι μήνες και διατηρήθηκαν σε όλο το διάστημα της παρακολούθησης των 12 μηνών. Παιδιά χωρίς ομιλία αλλά με υψηλό IQ είχαν μεγαλύτερη βελτίωση σε σχέση με παιδιά χαμηλότερου IQ χωρίς ομιλία, σε όλους τους δείκτες αξιολόγησης. Η πρώτη μαγνητική τομογραφία στα αυτιστικά παιδιά έδειξε ελαττωμένη πυκνότητα της λευκής ουσίας του εγκεφάλου στις περιοχές της γνωστικής, λεκτικής και συναισθηματικής έκφρασης, οι οποίες εντοπίζονται στον μετωπιαίο και κροταφικό λοβό και στις υποφλοιώδεις περιοχές του ιπποκάμπου και των βασικών γαγγλίων. Η πυκνότητα της λευκής ουσίας ήταν ιδιαίτερα ελαττωμένη στο αριστερό ημισφαίριο πριν τη θεραπεία και ιδιαίτερα στα παιδιά με μεγαλύτερη λεκτική δυσκολία. Στην δεύτερη μαγνητική τομογραφία η οποία έγινε έξι μήνες μετά τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων παρατηρήθηκε αύξηση της πυκνότητας της λευκής ουσίας στις ανωτέρω περιοχές και ταυτόχρονα βελτίωση της συμπεριφοράς των παιδιών. Η μελέτη αυτή καταγράφει με αντικειμενικό και μετρήσιμο τρόπο το αποτέλεσμα της χορήγησης των βλαστοκυττάρων στον εγκέφαλο και την εν συνεχεία επίδραση τους στην κλινική εικόνα των παιδιών.
Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η βελτίωση των δεξιοτήτων των αυτιστικών παιδιών και η υποχώρηση των κλινικών συμπτωμάτων επέρχεται μετά τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος και απεικονίζεται με αύξηση της πυκνότητας της δομής του εγκεφάλου στις περιοχές οι οποίες υποστηρίζουν την επικοινωνία, την κοινωνικότητα, τη συγκέντρωση προσοχής και την ικανότητα του λόγου. Η μελέτη καταλήγει ότι στην αξιολόγηση των ευρημάτων έχουν ληφθεί υπόψη οι μεταβολές του εγκεφάλου οι οποίες επέρχονται με την αύξηση της ηλικίας, όπως και δείκτες αξιολόγησης των ακτινολογικών ευρημάτων.
Μια πρόσφατη ανάλογη μελέτη μεγαλύτερης διάρκειας στη Σουηδία σε παιδιά ηλικίας 1,5-3 ετών έδειξε ότι η βελτίωση ήταν της τάξης 3.0 σημείων στην αξιολόγηση της επικοινωνίας και 1.0 σημείου στην αξιολόγηση της κοινωνικότητας σε διάστημα 2 ετών, αντίστοιχα με την βελτίωση 4.5 και 2.0 σημείων αντίστοιχα στο διάστημα των έξι μηνών.
Η συχνότητα του αυτισμού έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια με στατιστικές μελέτες να αναφέρουν ότι 1/65 παιδί στις ΗΠΑ εμφανίζουν διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού.
Ένα κάθε 65 παιδιά σήμερα εμφανίζουν διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις ΗΠΑ. Καμία θεραπεία από τις σήμερα υπάρχουσες δεν κατέστη δυνατή να βελτιώσει μόνιμα τη συμπεριφορά των αυτιστικών παιδιών, επειδή δεν θεραπεύει το οργανικό υπόστρωμα της νόσου. Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σήμερα φαίνεται ότι προσφέρουν ένα σταθερό και ασφαλές αποτέλεσμα, ίσως το καλύτερο από τις μέχρι σήμερα προσφερθείσες θεραπείες με χαμηλό κόστος και σύντομη νοσηλεία.
1. Autologous Cord Blood Infusions Are Safe and Feasible in Young Children with Autism
Spectrum Disorder: Results of a Single-Center Phase I Open-Label Trial. G. Dawson, J Sun, K Davlantis, M Murias, L Franz, J Troy, R Simmons, M Sabatos-Devito, R Durham, J Kurtzberg. Stem Cells Translational Medicine 2017.
2.White Matter Tract Changes Associated with Clinical Improvement in an Open-Label Trial Assessing Autologous Umbilical Cord Blood for Treatment of Young Children with Autism KIMBERLY L. at al STEM CELLS TRANSLATIONAL MEDICINE 2019;8:138–147
Τα βλαστοκύτταρα του ιστού του ομφαλίου λώρου αποτελούν σήμερα τα πλέον χρησιμοποιούμενα στην Ιατρική. Χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με το ομφαλικό αίμα για τη θεραπεία αιμοποιητικών ασθενειών, επειδή επιταχύνουν την αποκατάσταση του μυελού μετά τη χημειοθεραπεία και ελαττώνουν τα ποσοστά της απόρριψης στις περιπτώσεις που χορηγούνται σε άλλα μέλη εκτός της οικογένειας. Χορηγούνται επίσης αυτόνομα στη θεραπεία εγκαυμάτων, καταγμάτων και αρθροπαθειών, καθώς και τραυματισμών μηνίσκων και τενόντων. Χορηγούμενα σε ασθενείς ευρισκόμενους σε μονάδες εντατικής θεραπείας ελαττώνουν τις ημέρες νοσηλείας εντός της μονάδας.
Κ ΚΟΥΖΗ ΚΟΛΙΑΚΟΥ