Πώς το ομφαλοπλακουντιακό αίμα θεραπεύει τον αυτισμό
Εργαστηριακά ευρήματα κατατάσσουν τον αυτισμό στα αυτοάνοσα νοσήματα. Πώς το ομφαλοπλακουντιακό αίμα μπορεί να θεραπεύσει τον αυτισμό.
Κ Κουζή-Κολιάκου
Τα νεότερα δεδομένα στη θεραπεία του αυτισμού με τη χρήση βλαστοκυττάρων της ομφαλοπλακουντιακής μονάδας (ΟΠΜ) ανακοινώθηκαν στο τελευταίο συνέδριο της Perinatal Stem Cell Society που έγινε στο Salt Lake City της UT από 27/2-1/3/2019 στις ΗΠΑ και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Stem Cells Translational Medicine τον Ιανουάριο του 2019. Κατά κοινή ομολογία οι μέχρι σήμερα εφαρμοσθείσες θεραπείες ήταν μακρόχρονες, επίπονες και κοστοβόρες, προσέβλεπαν κυρίως στη βελτίωση των δευτερευόντων συμπτωμάτων του αυτισμού και δεν υπεισέρχονταν στη διόρθωση της υποκείμενης παθοφυσιολογίας. Ως εκ τούτου νέες θεραπείες που θα προσβλέπουν στη διόρθωση της υποκείμενης οργανικής νόσου και των εξ αυτής προερχόμενων συμπτωμάτων αναμένεται να βελτιώσουν μόνιμα και σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενή και της οικογένειας του.
Τα τελευταία χρόνια πολλά επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν στην άποψη ότι ο αυτισμός είναι αυτοάνοσο νόσημα το οποίο επηρεάζει τη λειτουργία του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου και όχι αμιγώς νευρολογικό νόσημα το οποίο σχετίζεται με γονιδιακές μεταλλάξεις. Για το λόγο αυτό μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατό να αποδοθεί η εμφάνιση του αυτισμού σε συγκεκριμένα γονίδια. Η παθολογία του αυτισμού κατά την άποψη μερίδας επιστημόνων ξεκινάει από την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος της μητέρας η οποία μέσω του πλακούντα περνάει στο έμβρυο και επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του από τα πρώτα στάδια της διάπλασης του μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος της μητέρας διαπιστώνεται εργαστηριακά με την ανίχνευση αυτοαντισωμάτων μητρικής προέλευσης στον εγκέφαλο των εμβρύων. Τα αυτοαντισώματα μετρούνται στο αίμα των νεογνών έως και στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, όπως και τα επίπεδα προφλεγμονωδών κυτοκινών και κυρίως της Ιντελευκίνης 6. Προφλεγμονώδεις κυταροκίνες έχουν ανευρεθεί στο αίμα νεογνών και των μητέρων τους και τα επίπεδα τους είναι ανάλογα της βαρύτητας των κλινικών συμπτωμάτων του αυτισμού. Νεογνά στα οποία ανευρέθηκαν αυτοαντισώματα ή αδέλφια αυτιστικών παιδιών με παρουσία αυτοαντισωμάτων, στα επόμενα χρόνια της ζωής τους εμφάνισαν αυτιστική συμπεριφορά. Η επίδραση των αυτοαντισωμάτων στη διάπλαση του εγκεφάλου σήμερα έχει συσχετιστεί με ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας και η βαρύτητα του αυτισμού σχετίζεται με αυτά. Η παρουσία των αυτοαντισωμάτων δημιουργεί φλεγμονή στον εγκέφαλο, η οποία καταλήγει σε αδυναμία δημιουργίας συνάψεων μεταξύ των νευρικών κυττάρων και διάχυσης των ερεθισμάτων, ενώ σε βαρύτερες περιπτώσεις κυτταρικό θάνατο των νευρώνων και βαρύτερη κλινική εικόνα. Τα ευρήματα αυτά κατατάσσουν τον αυτισμό στην κατηγορία των αυτοάνοσων νοσημάτων και προς αυτή την κατεύθυνση σήμερα στρέφεται και η κυτταρική θεραπεία του.
Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξαν μακροχρόνιες μελέτες της Αιματολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου του Duke.
Στην κλινική αυτή χρησιμοποιήθηκε το αυτόλογο ομφαλοπλακουντιακό αίμα σε 25 παιδιά ηλικίας 24-72 μηνών σε μια νέα μελέτη τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν το 2019 στο περιοδικό Stem Cells Translational Medicine (8:138-147). Η μελέτη αυτή διαφέρει από προηγούμενες στις οποίες είχε χορηγηθεί το αυτόλογο ομφαλοπλακουντιακό αίμα γιατί η αξιολόγηση της κλινικής εικόνας των παιδιών έγινε σε συνδυασμό με τα ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας στην οποία υποβλήθηκαν πριν τη θεραπεία και έξι μήνες αργότερα. Τα παιδιά αξιολογήθηκαν ως προς τη συμπεριφορά τους πριν τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων, στους έξι και δώδεκα μήνες. Η πρώτη μαγνητική τομογραφία στα αυτιστικά παιδιά έδειξε ελαττωμένη πυκνότητα της λευκής ουσίας του εγκεφάλου στις περιοχές της γνωστικής, λεκτικής και συναισθηματικής έκφρασης, οι οποίες εντοπίζονται στον μετωπιαίο και κροταφικό λοβό και στις υποφλοιώδεις περιοχές του ιπποκάμπου και των βασικών γαγγλίων. Η πυκνότητα της λευκής ουσίας ήταν ιδιαίτερα ελαττωμένη στο αριστερό ημισφαίριο πριν τη θεραπεία και ιδιαίτερα στα παιδιά με μεγαλύτερη λεκτική δυσκολία. Στην δεύτερη μαγνητική τομογραφία η οποία έγινε έξι μήνες μετά τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων παρατηρήθηκε αύξηση της πυκνότητας της λευκής ουσίας στις ανωτέρω περιοχές και ταυτόχρονα βελτίωση της συμπεριφοράς των παιδιών. Η μελέτη αυτή καταγράφει με αντικειμενικό και μετρήσιμο τρόπο το αποτέλεσμα της χορήγησης των βλαστοκυττάρων στον εγκέφαλο και την εν συνεχεία επίδραση τους στην κλινική εικόνα των παιδιών.
Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι η βελτίωση των δεξιοτήτων των αυτιστικών παιδιών και η υποχώρηση των κλινικών συμπτωμάτων επέρχεται μετά τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος και απεικονίζεται με αύξηση της πυκνότητας της δομής του εγκεφάλου στις περιοχές οι οποίες υποστηρίζουν την επικοινωνία, την κοινωνικότητα, τη συγκέντρωση προσοχής και την ικανότητα του λόγου. Η μελέτη καταλήγει ότι στην αξιολόγηση των ευρημάτων έχουν ληφθεί υπόψη οι μεταβολές του εγκεφάλου οι οποίες επέρχονται με την αύξηση της ηλικίας, όπως και δείκτες αξιολόγησης των ακτινολογικών ευρημάτων.
Ένα κάθε 65 παιδιά σήμερα εμφανίζουν διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις ΗΠΑ. Καμία θεραπεία από τις σήμερα υπάρχουσες δεν κατέστη δυνατή να βελτιώσει μόνιμα τη συμπεριφορά των αυτιστικών παιδιών, επειδή δεν θεραπεύει το οργανικό υπόστρωμα της νόσου. Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος σήμερα φαίνεται ότι προσφέρουν ένα σταθερό και ασφαλές αποτέλεσμα, ίσως το καλύτερο από τις μέχρι σήμερα προσφερθείσες θεραπείες με χαμηλό κόστος και σύντομη νοσηλεία.
Κ Κουζή-Κολιάκου