Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος μπορεί να αποδειχτούν χρήσιμα στη θεραπεία της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Θεραπεία της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας με αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα
Κ Κουζή-Κολιάκου
Καθηγήτρια Ιατρικής ΑΠΘ
Η ωχρά κηλίδα είναι το μέρος του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού όπου η όραση είναι 10/10 και η εκφύλιση της οδηγεί σε τύφλωση. Επειδή προέρχεται από το νευρικό σύστημα δεν έχει αναγεννητική ικανότητα και ως εκ τούτου η βλάβη της είναι μόνιμη. Ως αιτιολογικοί παράγοντες αναφέρονται κληρονομούμενα γονίδια, υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα και η υπεριώδης ακτινοβολία και 11 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ άνω των 50 πάσχουν από αυτήν.
Μέχρι σήμερα καμία θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική και δεν μπορεί να οδηγήσει σε ίαση ή έστω αναστολή της εξέλιξης. Σε εννέα ασθενείς διεθνώς στα πλαίσια κλινικής μελέτης έχουν χρησιμοποιηθεί εμβρυικά βλαστοκύτταρα για την αποκατάσταση του μελαγχρώου επιθηλίου, το οποίο αποτελεί τμήμα του αμφιβληστροειδή, υπεύθυνου για την λειτουργία των φωτοϋποδοχέων. Αν και δεν ενθαρρύνεται η χρήση των εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων εν τούτοις οι ασθενείς αυτοί δεν εμφάνισαν καμία επιπλοκή. Δύο εξ αυτών έλαβαν βλαστοκύτταρα τα τελευταία δύο χρόνια και ο ένας είδε 21 γράμματα περισσότερα από όσα έβλεπε από το ένα μάτι και 29 περισσότερα από το άλλο. Στον δεύτερο χορηγήθηκαν μόνο στο ένα μάτι και μπόρεσε να διαβάσει 17 περισσότερα γράμματα.
Επειδή η χρήση εμβρυικών βλαστοκυττάρων έχει περιορισμούς, για το λόγο αυτόν μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας χρησιμοποίησε μια βραβευμένη με Νόμπελ το 2012 μέθοδο όπου από ενήλικα βλαστοκύτταρα δημιούργησε εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα τα οποία στη συνέχεια τοποθέτησε στην ωχρά κηλίδα. Τα ενήλικα βλαστοκύτταρα που χρησιμοποίησε ήταν τα αιμοποιητικά τα οποία μετέτρεψε σε εμβρυϊκά και από αυτά δημιούργησε κύτταρα του μελαγχρώου επιθηλίου τα οποία στη συνέχεια εμφύτευσε στην ωχρά κηλίδα. Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα ελήφθησαν από τον μυελό των οστών του ασθενή και ήταν αυτόλογα. Για τη μετατροπή τους σε εμβρυϊκά έγιναν τέσσερις επεμβάσεις στο γενετικό τους υλικό και αυτό αποτελεί τον μεγαλύτερο περιορισμό στη χρήση τους. Για το λόγο αυτό στη συνέχεια δημιουργήθηκαν κύτταρα του μελαγχρώου επιθηλίου τα οποία εμφυτεύτηκαν και με τον τρόπο αυτόν περιορίστηκαν οι αρχικοί κίνδυνοι της μεθόδου.
Εάν αντί των αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων του μυελού των οστών χρησιμοποιηθούν αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος οι επεμβάσεις στο γενετικό υλικό πλέον είναι δύο και οι κίνδυνοι ελαττώνονται ακόμα περισσότερο. Αυτό συμβαίνει επειδή τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος είναι μηδενικής ηλικίας και υγιή, δεν έχουν υποστεί την επίδραση νοσογόνων παραγόντων και η μετατροπή τους σε πλέον αρχέγονες μορφές κυττάρων, όπως είναι τα κύτταρα του μελαγχρώου επιθηλίου, είναι ασφαλέστερη και ευκολότερη.
Η χρήση των αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων του μυελού των οστών είναι μια λύση στους τρέχοντες ασθενείς, στους οποίους κατά τη γέννηση τους δεν ήταν γνωστή η φύλαξη των βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος.