Αποτελεσματική θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας με βλαστοκύτταρα
Η θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας με αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα
Κ Κουζή-Κολιάκου
Καθηγήτρια Ιατρικής ΑΠΘ
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα αυτοάνοσο, μη ιάσιμο και προοδευτικά επιδεινούμενο νόσημα. Από το 2000 εκτός από τις φαρμακευτικές θεραπείες σε κλινικές μελέτες χρησιμοποιούνται και οι κυτταρικές θεραπείες. Η χορήγηση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων αποτελεί το πρώτο στάδιο κυτταρικής θεραπείας. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα χορηγούνται χωρίς προηγούμενη χρήση χημειοθεραπείας και λόγω της ανοσορυθμιστικής τους δράσης ελαττώνουν την επιθετικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενή εναντίον των νεύρων του. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα στους ενήλικες λαμβάνονται από τον λιπώδη ιστό και στα νεογνά από τον ιστό του ομφαλίου λώρου κατά την γέννησή τους. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα που λαμβάνονται από τον ιστό του ομφαλίου λώρου μπορούν να καταψυχτούν και να χρησιμοποιηθούν καθ όλη τη διάρκεια της ζωής. Από τον λιπώδη ιστό λαμβάνονται με λιποαναρρόφηση και χρησιμοποιούνται άμεσα ή μπορούν να καταψυχθούν και να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά. Ο λιπώδης ιστός αποτελεί την σημαντικότερη πηγή λήψης μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στον ενήλικα. Ο ιστός του ομφαλίου λώρου περιέχει νεαρά βλαστοκύτταρα μηδενικής ηλικίας σε αντίθεση με τον λιπώδη ιστό, όπου τα βλαστοκύτταρα έχουν την ηλικία του ασθενή.
Σε πολλούς ασθενείς η θεραπεία αυτή οδηγεί σε μακρόχρονη ύφεση. Σε μερικούς όμως έχει μικρή ή καθόλου επίδραση. Στις περιπτώσεις αυτές τα τελευταία χρόνια γίνεται χρήση αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων, της χορήγησης των οποίων προηγείται χορήγηση ισχυρής χημειοθεραπείας, η οποία οδηγεί σε αφανισμό του μυελού των οστών, για περιορισμό της δράσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Η θεραπεία αυτή προσφέρει μακρόχρονη ύφεση στους ασθενείς, συνοδεύεται όμως από παρενέργειες της χημειοθεραπείας και υψηλό ποσοστό θνησιμότητας.
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα κλινικής μελέτης επί 103 ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας οι οποίοι έλαβαν αυτόλογα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα χωρίς προηγούμενη χρήση χημειοθεραπείας. Η μελέτη αποτελεί συνεργασία του Northwestern University, Uppsala University, Sheffield Teaching Hospitals NHS Foundation Trust και του University of Sao Paulo. Τα πανεπιστήμια αυτά συνεργάζονται εδώ και πολλά χρόνια για τη θεραπεία και άλλων αυτοάνοσων ασθενειών, όπως του σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι.
Οι ασθενείς αξιολογήθηκαν από ένα έως πέντε χρόνια μετά τη θεραπεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον πρώτο χρόνο ο δείκτης αξιολόγησης της αναπηρίας στους ασθενείς που έλαβαν τα βλαστοκύτταρα ελαττώθηκε από το 3.38 στο 2.36, σε αντίθεση με τους ασθενείς οι οποίοι δεν έλαβαν θεραπεία η αναπηρία επιδεινώθηκε και ο δείκτης από 3.31 ανέβηκε στο 3.98. Κανένας εκ των ασθενών που έλαβαν τα βλαστοκύτταρα δεν εμφάνισε επιπλοκή, οι ασθενείς δε που έλαβαν τη φαρμακευτική αγωγή είχαν τις γνωστές και αναμενόμενες παρενέργειες.
Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά επειδή η θεραπεία αυτή σήμερα είναι η πλέον αποτελεσματική, η πλέον ασφαλής, η πλέον οικονομική και η πλέον άμεση. Επειδή δεν γίνεται χρήση χημειοθεραπείας δεν υπάρχουν επιπλοκές και πιθανόν στο μέλλον να αποτελέσει θεραπεία εκλογής για αυτή την ασθένεια.
Τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα υπάρχουν στο ομφαλοπλακουντιακό αίμα και στον μυελό των οστών. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα λαμβάνεται κατά τον τοκετό και τα βλαστοκύτταρα μπορούν να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Είναι κύτταρα υγιή και νεαρά και πλέον αποτελεσματικά, η δε ασφάλεια τους έχει δοκιμαστεί τα τελευταία 25 χρόνια. Ο μυελός των οστών λαμβάνεται με μια επεμβατική διαδικασία και τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα που απομονώνονται έχουν την ηλικία του ασθενή και έχουν δεχτεί την επίδραση των φαρμάκων τα οποία έχει λάβει.