Ποιο είναι το μετρήσιμο αποτέλεσμα των υπηρεσιών που προσφέρουν οι δημόσιες τράπεζες στην κοινωνία
ΓΙΑΤΙ Ο ΘΟΡΥΒΟΣ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΔΕΝ ΣΥΜΒΑΔΙΖΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Κ Κουζή-Κολιάκου ιατρός Παθολόγος
Καθηγήτρια Ιστολογίας Εμβρυολογίας ΑΠΘ
Διευθύντρια Ιατρικών Υπηρεσιών της Biohellenika
Η προπαγάνδα της δημόσιας τράπεζας τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση έχει στερήσει την Ελληνική οικογένεια από τη φύλαξη των πολύτιμων βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος των παιδιών της. Σε πρόσφατη ομιλία του ο Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών κ Ευστάθιος Γκόνος ανέφερε ότι τα παιδιά που έχουν φυλάξει τα βλαστοκύτταρα που συλλέγονται κατά τον τοκετό θα ζήσουν περισσότερα χρόνια, με λιγότερα προβλήματα υγείας και θα τύχουν όλων των νεότερων θεραπευτικών εφαρμογών που στηρίζονται στα βλαστοκύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να φυλάσσουν τα δικά τους βλαστοκύτταρα.
Η Ελλάδα σήμερα συντηρεί τρεις δημόσιες τράπεζες με ανυπολόγιστο κόστος και ελάχιστη χρησιμότητα όπως δείχνουν τα στατιστικά δεδομένα σε όλο τον κόσμο. Η Γερμανία μια χώρα 80 εκατ. κατοίκων έχει τρεις δημόσιες τράπεζες, όσες και η Ελλάδα, και η ενημέρωση που παρέχουν περιορίζεται αυστηρά στα επιστημονικά δεδομένα και στις υπηρεσίες που παρέχουν και όχι σε ανυπόστατα δήθεν επιστημονικά σχόλια με σκοπό να θίξουν τη χρησιμότητα και αξιοπιστία των ιδιωτικών τραπεζών.
Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος της λειτουργίας των δημοσίων τραπεζών και γιατί στην Ελλάδα είναι τόσο πολλές. Οι δημόσιες τράπεζες δέχονται ως δωρεά το ομφαλοπλακουντιακό αίμα από την οικογένεια και το χρεώνουν ακόμα και στον ίδιο τον δότη-ασθενή όταν το ζητήσει με ένα υπερβολικό ποσό που κυμαίνεται μεταξύ 20.000-30.000 ευρώ. Την πολιτική αυτή ακολουθούν όλες οι δημόσιες τράπεζες στον κόσμο και μαζί με την κρατική επιχορήγηση καλύπτουν το λειτουργικό τους κόστος. Είναι συνήθης η πτώχευση των δημοσίων τραπεζών επειδή οι υπηρεσίες που παρέχουν δεν καλύπτουν το λειτουργικό τους κόστος.
Επομένως ο αλτρουισμός και η δωρεά εξαντλείται στις φιέστες και τις αφίσες με τις οποίες ενημερώνει την κοινωνία και όχι στην παροχή της υπηρεσίας προς τον ασθενή, ο οποίος καλείται να πληρώσει αυτά τα ποσά προκαταβολικά προκειμένου να πάρει το πολυπόθητο μόσχευμα. Η μόνη υπηρεσία που παρέχει από της ίδρυσης της η δημόσια τράπεζα μέχρι σήμερα είναι η παροχή συμβατών αιμοποιητικών βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία της λευχαιμίας σε ασθενείς κάτω των 50 ετών. Και η υπηρεσία αυτή σήμερα είναι υπό αμφισβήτηση, καθώς πλέον χρησιμοποιούνται οι κυτταρικές θεραπείες της λευχαιμίας και οι κλασικές μεταμοσχεύσεις λόγω των σοβαρότατων επιπλοκών και της απόρριψης τείνουν προς κατάργηση.
Το 2014 στο συνέδριο της ISCT (International Society of Cellular Therapies) που έγινε στο Παρίσι ανακοινώθηκε από την Αιματολόγο Gluckman ότι παρατηρείται μια πτώση στη ζήτηση δειγμάτων από τη δημόσια τράπεζα. Στο συνέδριο του 2016 που έγινε στη Σιγκαπούρη ανακοινώθηκε από τον Alexander Platz, υπεύθυνο της δημόσιας τράπεζας της Δρέσδης, η οποία είναι η μεγαλύτερη και η μία εκ των τριών που υπάρχουν στη Γερμανία, συνέχιση της πτώσης των χορηγούμενων δειγμάτων από τις δημόσιες τράπεζες.
Ο πραγματικός λόγος της πτώσης των χορηγούμενων δειγμάτων από τις δημόσιες τράπεζες δεν είναι επειδή ελαττώθηκε ο αριθμός των ασθενών που εμφανίζουν λευχαιμία και χρίζουν μεταμόσχευσης, αλλά η στροφή προς τις αυτόλογες ή αλλογενείς θεραπείες από συγγενή δότη μέσα από την οικογένεια, οι οποίες είναι φιλικότερες, αποτελεσματικότερες, οικονομικότερες και με λιγότερες παρενέργειες. Η ανάπτυξη στοχευμένων κυτταρικών θεραπειών για την καταπολέμηση του καρκίνου και οι γονιδιακές θεραπείες εφαρμόζονται σε αυτόλογα κύτταρα.
Σήμερα στις δημόσιες τράπεζες διεθνώς υπάρχουν 685.000 αποθηκευμένες μονάδες ΟΠΑ, 35.000 έχουν χρησιμοποιηθεί, το 5,1% των αποθηκευμένων δειγμάτων, και οι υπόλοιπες είναι αμφίβολο εάν ποτέ χρησιμοποιηθούν.
Αντίθετα οι κυτταρικές θεραπείες και οι νέες τεχνολογίες βρίσκουν αποτελεσματικότερες εφαρμογές στα αυτόλογα αποθηκευμένα νεαρά και υγιή κύτταρα του ΟΠΑ, όπως και του ιστού του ομφαλίου λώρου.
Ποιο είναι το μετρήσιμο αποτέλεσμα της λειτουργίας των δημοσίων τραπεζών στην Ελλάδα και διεθνώς και πόσα δείγματα σήμερα φυλάσσονται στις Ελληνικές δημόσιες τράπεζες;
Η δυναμική της δημόσιας τράπεζας σε ότι αφορά τον αριθμό των χορηγούμενων δειγμάτων στην Ελλάδα και διεθνώς είναι συγκεκριμένη και αναφέρεται στο 20% των ετήσια χρησιμοποιούμενων μοσχευμάτων. Από το υπόλοιπο, το 60% προέρχεται από τον ασθενή και το 20% από την οικογένεια του, σύμφωνα με τον Al Gratwohl, JAMA 2010 και τα πεπραγμένα των Ελληνικών μεταμοσχευτικών κέντρων από το 2007-2015.
Ο αριθμός των δημόσιων μοσχευμάτων που είναι αρκετός για την εξυπηρέτηση των αναγκών της κοινωνίας είναι άγνωστος, δεδομένου ότι ακόμα και εάν μια μεγάλη δημόσια τράπεζα αυξήσει τα δείγματα της από τις 50.000 στις 150.000 ο αριθμός των χορηγούμενων δειγμάτων θα αυξηθεί μόνο κατά 6%. To 2007, 1260 ασθενείς στην Αγγλία είχαν ανάγκη μεταμόσχευσης. Εξ αυτών μόνο το 40% κατάφερε να βρει συμβατό μόσχευμα και εξ αυτών το 43% προήλθε από το εξωτερικό αν και η Αγγλία έχει μια δεξαμενή 650.000 εγγεγραμμένων δοτών. Σήμερα στην Αγγλία λειτουργεί μια δημόσια τράπεζα με 11.000 δείγματα η οποία στοχεύει στην επόμενη πενταετία να τα αυξήσει στις 20.000. Ακόμα και εάν η τράπεζα της Αγγλίας διέθετε 50.000 δείγματα ομφαλικού αίματος θα είχε τη δυνατότητα να καλύψει μόνο το 49% των ασθενών και με συμβατότητα 5/6, (Howard DH et al 2008, Medical Decision Making).
Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια οι οικογένειες έχουν προσφέρει χιλιάδες μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος στη δημόσια τράπεζα, τις οποίες μετέφεραν αυτοπροσώπως ελάχιστες εκ των οποίων κατέληξαν προς φύλαξη.
Σύμφωνα με δελτίο τύπου της Δημόσιας Τράπεζας του Παπανικολάου σε όλες τις Ελληνικές δημόσιες τράπεζες φυλάσσονται 2667 μοσχεύματα από το 2004, χρόνος έναρξης της πρώτης δημόσιας τράπεζας, τα οποία είναι άμεσα διαθέσιμα, http://www.makthes.gr/news/reportage/116631/.