ΝΕΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ – Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΗΠΑΤΟΣ
Μια πρωτοποριακή θεραπεία έχει αναπτυχθεί για τις ασθένειες του ήπατος που θα μπορούσε να σώσει εκατοντάδες ζωές κάθε χρόνο και να αποφευχθεί η ανάγκη για μεταμόσχευση ολόκληρου του οργάνου.
Οι ειδικοί χρειάζονται απεγνωσμένα νέες προσεγγίσεις για την επιδημία των ασθενειών του ήπατος που οδηγεί σε τεράστια ζήτηση για δότες.
Σε δεκαοκτώ παιδιά από τη Βρετανία που πάσχουν από σπάνια και απειλητική για τη ζωή ασθένεια του ήπατος, θα χορηγηθούν ειδικά επεξεργασμένο βλαστικά κύτταρα.
Οι γιατροί πιστεύουν ότι έτσι θα συμβάλουν στη δημιουργία ηπατικών κύτταρων και κατά συνέπεια στην επισκευή του κατεστραμμένου οργάνου.
Η πρώτη στον κόσμο κλινική μελέτη με τη χρήση βλαστικών κυττάρων του ήπατος θα πραγματοποιηθεί στο νοσοκομείο Kings College από τον καθηγητή Anil Dhawan, ο οποίος περιέγραψε τη χρήση των βλαστικών κυττάρων για τη θεραπεία της νόσου του ήπατος ως «εκπληκτική ανακάλυψη». Ο καθηγητής τόνισε ότι «Έχουμε δοκιμάσει τη χρήση αλλογενών ηπατικών κύτταρων με περιορισμένη επιτυχία, και αυτή είναι η πρώτη φορά που έχει αναπτυχθεί μια θεραπεία που τα βλαστικά κύτταρα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αναγέννηση του ήπατος».
Ο καθηγητής Etienne Sokal, ο οποίος ανέπτυξε την τεχνική στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Louvain στο Βέλγιο, δήλωσε: «Μερικοί ασθενείς με ηπατική νόσο δεν είναι σε θέση να έχουν τα κατάλληλα βλαστικά κύτταρα για την επιδιόρθωση του ήπατος και έτσι το ήπαρ τους με την πάροδο του χρόνου ατροφεί. Έχουμε δείξει ότι τα κύτταρα τα οποία εγχέουμε στο ήπαρ παραμένουν βιώσιμα και συνεχίζουν να προμηθεύουν το ήπαρ με νέα βλαστικά κύτταρα, τα οποία είναι σε θέση να το επιδιορθώσουν. Οι πρώτες δοκιμές μας στο εργαστήριο ήταν αρκετά επιτυχημένες και έτσι πήραμε το πράσινο φως για να ξεκινήσουν οι κλινικές δοκιμές».
Αν οι δοκιμές αυτές είναι επιτυχείς, αναμένεται ότι η θεραπεία μπορεί να επεκταθεί και σε ασθενείς που έχουν υποστεί βλάβη στο ήπαρ από κατάχρηση αλκοόλ, ιογενή ηπατίτιδα ή παχυσαρκία.
Επί του παρόντος, μεγάλος αριθμός των ασθενών πεθαίνουν κάθε χρόνο περιμένοντας για μεταμόσχευση – ενώ κάποιοι δεν μπαίνουν καν στον κατάλογο μεταμόσχευσης λόγω έλλειψης οργάνων.
Για εκείνους τους τυχερούς που βρίσκουν ήπαρ για μεταμόσχευση υπάρχει ο κίνδυνος της απόρριψης του ήπατος που τους θέτει εκ νέου στη λίστα μεταμόσχευσης.
Το Ηνωμένο Βασίλειο – μαζί με πολλές χώρες – αντιμετωπίζει επιδημία σοβαρής ηπατικής νόσου, μεγάλο μέρος της οποίας οφείλεται στην κατάχρηση αλκοόλ και την παχυσαρκία. Αυτό αυξάνει δραματικά την ανάγκη για δότες ήπατος.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το ένα πέμπτο – ή περίπου 150/700 όργανα που μεταμοσχεύονται κάθε χρόνο αφορούν αλκοολικούς ασθενείς.
Ο αριθμός των θανάτων λόγω βλάβης του ήπατος έχει αυξηθεί κατά ένα τέταρτο την τελευταία δεκαετία και πολλά από τα θύματα είναι μεσήλικες. Ακριβώς πάνω από 11.500 άνδρες και γυναίκες πεθαίνουν το χρόνο από ηπατική νόσο κάθε χρόνο – πάνω από 9.200 το 2001.
Εκτιμάται ότι σχεδόν το 80% από αυτούς τους θανάτους προκαλούνται από το αλκοόλ και την παχυσαρκία και το υπόλοιπο 20% από ηπατίτιδα και κληρονομικές παθήσεις. Η υπερκατανάλωση τροφής θέτει σε κίνδυνο τη ζωή σε περισσότερους από 500.000 νέους παχύσαρκους, οι οποίοι διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής ηπατικής νόσου, σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση του Υπουργείου Υγείας. Ενώ το αλκοόλ προκαλεί τις συχνότερες και σημαντικότερες βλάβες στο ήπαρ, πολλοί άνθρωποι αγνοούν τη μη αλκοολική νόσο, η οποία συνδέεται με το υπερβολικό βάρος και καταλήγει σε κίρρωση του ήπατος με την ίδια συχνότητα όπως και η κατανάλωση αλκοόλ.
Η νέα θεραπεία που αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Sokal προσφέρεται ως εναλλακτική λύση έναντι της μεταμόσχευσης ήπατος, στον αυξανόμενο αριθμό των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το θάνατο λόγω ηπατικής ανεπάρκειας. Η θεραπεία με βλαστικά κύτταρα είναι ασφαλής και περισσότερο ανεκτή από τη μεταμόσχευση και το σημαντικότερο απαιτούνται λιγότερα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα τα οποία έχουν μεγάλο κόστος και πολλές παρενέργειες.
Από ένα μικρό αριθμό κυττάρων που συλλέγονται από το ήπαρ, οι ειδικοί μπόρεσαν να αναπτύξουν εκατομμύρια ηπατικά κύτταρα. Η προσπάθεια θεραπείας της νόσου του ήπατος με την έγχυση κυττάρων του ήπατος του δότη δεν είναι κάτι νέο. Μέχρι τώρα όμως είχαν χρησιμοποιηθεί μόνο ενήλικα κύτταρα του ήπατος – με περιορισμένη επιτυχία, λόγω του ότι τα κύτταρα πεθαίνουν μετά από ένα χρονικό διάστημα.
Με τη χρήση ειδικά επεξεργασμένων ηπατικών κύτταρων που αναπτύσσουν ιδιότητες βλαστικών κυττάρων, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν βρει μια μόνιμη θεραπεία για τους ασθενείς που κανονικά θα χρειαζόταν μεταμόσχευση.
Οι γιατροί θα δοκιμάσουν τη θεραπεία βλαστικών κυττάρων σε παιδιά τα οποία πάσχουν από μια κληρονομική μεταβολική διαταραχή που επηρεάζει το ήπαρ και ονομάζεται Crigler-Najjar.
Η θεραπεία θα δοκιμαστεί επίσης σε παιδιά με άλλες διαταραχές που δεν είναι σε θέση να επεξεργάζονται τις τοξίνες του ήπατος, λόγω γενετικής ανωμαλίας. Αυτή η κατάσταση χωρίς ειδική δίαιτα του ασθενούς οδηγεί σε εγκεφαλική βλάβη και θάνατο. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μέχρι και το 20% των θανάτων της βρεφικής ηλικίας μπορεί να οφείλονται σε αδιάγνωστες κληρονομικές διαταραχές.
Ο καθηγητής Dhawan, είπε: «Αν όλα πάνε καλά με τα παιδιά που θεραπεύουμε, μεταβολή της κλινικής εικόνας θα παρατηρηθεί τους επόμενους δύο μήνες, οπότε και θα σταματήσουν τη φαρμακευτική αγωγή. Αυτό θα σημαίνει ότι τα κύτταρα του ήπατος έχουν κάνει σωστά τη δουλειά τους και θα έχουν διορθώσει τις βλάβες που τα καθιστούν ανενεργά. Θα πρέπει επίσης να ελεγχθεί πόσο καιρό είναι λειτουργικά και αν απαιτούνται περαιτέρω εγχύσεις. Είμαι αισιόδοξος, η θεραπεία θα λειτουργήσει».
Ο καθηγητής Max Malago, χειρουργός μεταμόσχευσης ήπατος του νοσοκομείου Royal Free Hospital του Λονδίνου, είπε: «Υπάρχει τεράστια ζήτηση για δότες ήπατος, η οποία αυτή τη στιγμή είναι αδύνατον να καλυφθεί. Υπάρχουν ασθενείς που είναι απελπισμένοι για μεταμόσχευση. Αν υπήρχε μια εναλλακτική της μεταμόσχευσης θεραπεία, θα μπορούσε να προσφέρει ελπίδα σε ασθενείς που πεθαίνουν αναμένοντας το όργανο».
Κ ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ