15η Νοεμβρίου παγκόσμια ημέρα για το ομφαλοπλακουντιακό αίμα
H 15η Νοεμβρίου διεθνώς έχει αφιερωθεί στο ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα αποτελεί την ασφαλέστερη, αποτελεσματικότερη και πληρέστερη πηγή λήψης βλαστοκυττάρων. Περιέχει βλαστοκύτταρα από κάθε όργανο του ανθρώπινου σώματος, τα οποία μπορούν να προσφέρουν θεραπείες ζωής σε αυτούς που τα φυλάσσουν.
Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος χρησιμοποιούνται για περισσότερα από 30 χρόνια στην ιατρική και έχουν θεραπεύσει πάνω από 30.000 παιδιά διεθνώς. Έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι βλαστοκύτταρα νεαρά και υγιή, χρησιμοποιούνται από το ίδιο το παιδί και την οικογένεια του και δεν χρειάζεται να είναι απόλυτα συμβατά για να δοθούν σε μέλος της οικογένειας του. Χρησιμοποιούνται σε αλλογενή χρήση για τη θεραπεία αιματολογικών ασθενειών και σε αυτόλογη για τη θεραπεία κακοήθων όγκων. Οι πρόσφατες εφαρμογές αφορούν τη θεραπεία της εγκεφαλικής παράλυσης, του αυτισμού, και της καρδιακής ανεπάρκειας στα παιδιά. Χρησιμοποιούνται προληπτικά στα πρόωρα νεογνά με σκοπό την πρόληψη της βρογχοπνευμονικής δυσπλασίας, την εγκεφαλική παράλυση και τις διαταραχές της όρασης. Κατ’ επέκταση θα είναι αποτελεσματικά και σε ενήλικες ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα του μυοκαρδίου, οι οποίοι θα διαθέτουν τα δικά τους βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Η διάρκεια ζωής των βλαστοκυττάρων ξεπερνάει την ανθρώπινη ζωή.
Από τα πεπραγμένα των μεταμοσχευτικών κέντρων ο ασθενής και η οικογένεια του προσφέρει το 80% των μοσχευμάτων που σήμερα χρησιμοποιούνται διεθνώς. Η πιθανότητα να βρεθεί συμβατός δότης στη χώρα μας είναι 0,038%. Η πιθανότητα δύο αδέλφια να είναι απόλυτα συμβατά μεταξύ τους είναι 25%. Οι τράπεζες βλαστοκυττάρων ιδιωτικές και δημόσιες διαθέτουν διεθνή διαπίστευση ώστε τα βλαστοκύτταρα που φυλάσσουν να μπορούν να χρησιμοποιηθούν.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, από το 2013-2017, διεθνώς έχουν πραγματοποιηθεί 20 κλινικές μελέτες με τη χρήση είτε του ίδιου του ομφαλικού αίματος είτε παραγώγων του. Όλες αυτές οι μελέτες έγιναν σε ασθενείς και κατέληξαν στη δημιουργία προϊόντων, τα περισσότερα των οποίων σήμερα είτε έχουν αδειοδοτηθεί είτε βρίσκονται στη διαδικασία αδειοδότησης.
Η γονιδιακή θεραπεία των βλαστοκυττάρων στην μεσογειακή και δρεπανοκυτταρική αναιμία καθώς και στην Προϊούσα Μυϊκή Ατροφία αποτελεί ένα νέο πεδίο της ιατρικής, ώστε παιδιά με κληρονομικά νοσήματα να μπορούν τα δικά τους βλαστοκύτταρα μετά από θεραπεία και να μην χρειάζεται να ψάχνουν ιστοσυμβατά και με τον κίνδυνο απόρριψης.
Ένας αριθμός κλινικών μελετών εστιάζεται στον πολλαπλασιασμό των αιμοποιητικών κυττάρων, ώστε κάθε συλλογή ομφαλοπλακουντιακού αίματος που φυλάσσεται να είναι επαρκής για το βάρος του ασθενή. Επομένως θα εκλείψει το πρόβλημα των μικρών συλλογών που συναντάται συχνά. Άλλες μελέτες εστιάζουν στη συλλογή των μη αιμοποιητικών κυτταρικών πληθυσμών που περιέχει το ομφαλικό αίμα, όπως τα μεσεγχυματικά κύτταρα και τα VSELs, με σκοπό τη χρήση τους στην αναγέννηση οργάνων, με έμφαση τον πνεύμονα και τον εγκέφαλο.
Από το ομφαλικό αίμα έχει δημιουργηθεί ένα προϊόν το οποίο χορηγείται σε ασθενείς με νόσο Alzheimer. Άλλες μελέτες εστιάζονται στην καταπολέμηση του καρκίνου μέσω των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που περιέχει το ομφάλιο αίμα, χωρίς να χρειάζεται οι ασθενείς να πάρουν βαριά χημειοθεραπεία. Η χρήση αυτή αναμένεται να αυξήσει το όριο της ηλικίας των ασθενών με κακοήθεια οι οποίοι θα υποβληθούν σε μεταμόσχευση. Ένας άλλος κυτταρικός πληθυσμός του ομφαλικού αίματος, ο οποίος αναπτύχθηκε στην Αιματολογική κλινική του Πανεπιστημίου του Duke, εστιάζει στην καταπολέμηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, προστατεύοντας τον εγκέφαλο από τη δημιουργία των απομυελινωτικών πλακών.
Εκτιμάται σήμερα ότι 1 στους 3 ασθενείς θα μπορούσε να ωφεληθεί από τη χρήση των βλαστοκυττάρων σε θεραπείες αναγεννητικής ιατρικής, όπως της εγκεφαλικής παράλυσης, του διαβήτη τύπου 1, της σκλήρυνσης κατά πλάκας και του αυτισμού εάν διέθετε δικά του αυτόλογα βλαστοκύτταρα.
Η πιθανότητα αυτόλογης χρήσης των βλαστοκυττάρων έως τα πρώτα 20 χρόνια της ζωής του παιδιού για αιμοποιητική ασθένεια είναι μικρή και κυμαίνεται 1: 5.000 και 1:2.000 για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του. Ασθενής με τρέχουσα κακοήθη ασθένεια δεν μπορεί να είναι δότης βλαστοκυττάρων του εαυτού του, επειδή ο μυελός των οστών του νοσεί. Για το λόγο αυτόν γίνεται αναζήτηση συμβατού δότη. Ο καλύτερος δότης είναι ο αδελφός. Για το λόγο αυτόν είναι χρήσιμο να φυλάσσονται τα βλαστοκύτταρα κατά τη γέννηση επειδή ο δότης (νεογνό) είναι νεαρός και υγιής.
Η απόφαση της φύλαξης του ομφαλοπλακουντιακού αίματος ίσως αποτελεί την σημαντικότερη πράξη πρόνοιας για το νεογέννητο.