Ειδήσεις - Νέα

Πότε τα βλαστοκύτταρα είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία του διαβήτη τύπου Ι

Dr. Kouzi

Νεότερα αποτελέσματα κλινικών μελετών  για τη χρήση των βλαστοκυττάρων στη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι.

Το 2003 στην κλινική μεταμοσχεύσεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο της Βραζιλίας με διευθυντή τον καθηγητή Julio Boltareli οργανώθηκε μια κλινική μελέτη σε διαβητικούς τύπου Ι ασθενείς οι οποίοι θα ελάμβαναν αυτόλογα βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών. H μελέτη αυτή διήρκεσε έως το 2016, οπότε και δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα στο περιοδικό Frontiers in Ιmmunology.  

Αρχικά 250 ασθενείς δήλωσαν συμμετοχή,  τελικά όμως επιλέχτηκαν 21 οι οποίοι και ολοκλήρωσαν την μελέτη. Σ ε όλους τους ασθενείς έγινε λήψη μυελού των οστών,  από τον οποίο στη συνέχεια αφαιρέθηκαν και καταψύχτηκαν τα βλαστοκύτταρα. Προκαταρκτικά σε όλους τους ασθενείς χορηγήθηκε χημειοθεραπεία και στη συνέχεια ακολούθησε ενδοφλέβια χορήγηση των φυλαχθέντων βλαστοκυττάρων.  Σε όλους τους ασθενείς έγιναν συγκεκριμένες  εξετάσεις  που αφορούσαν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και ακολούθησε ανά η εξάμηνο παρακολούθηση τους η οποία αφορούσε τα επίπεδα του σακχάρου και του C πεπτιδίου. 

Οι 10 εκ των 21 ασθενών  διέκοψαν την ινσουλίνη για διάστημα λιγότερο των 3,5 ετών, ενώ οι 11 παρέμειναν χωρίς ινσουλίνη για 3.5 χρόνια τουλάχιστον.

Από την μελέτη αυτή βγήκαν ορισμένα συμπεράσματα σύμφωνα με τα οποία μελετώντας το ανοσοποιητικό του ασθενή οι επιστήμονες μπορούν να προβλέψουν  σε ποιον ασθενή η χρήση βλαστοκυττάρων θα έχει μόνιμο θεραπευτικό αποτέλεσμα. 

Στους ασθενείς οι οποίοι ανταποκρίνονται στη χρήση βλαστοκυττάρων βρέθηκε ότι το ανοσοποιητικό τους σύστημα εμφανίζει μικρότερη επιθετικότητα προς τα νησίδια του παγκρέατος, η οποία οδηγεί σε ελαττωμένη παραγωγή αυτοαντισωμάτων. Ο τίτλος των αυτοαντισωμάτων αποτελεί τον καλύτερο δείκτη της αποτελεσματικότητας της θεραπείας. Υψηλός τίτλος αυτοαντισωμάτων συνδυάζεται με μη ανταπόκριση. Επίσης στους ασθενείς που ανταποκρίνονται ταυτόχρονα παρατηρείται αυξημένος αριθμός ανοσορυθμιστικών Τ λεμφοκυττάρων τα οποία με τη σειρά τους συμβάλλουν στη συνεργασία των διαφόρων τύπων κυττάρων που περιέχει το ανοσοποιητικό σύστημα και την προστασία των νησιδίων.  Τα ανοσορυθμιστικά κύτταρα του ανοσοποιητικού παίζουν τον σπουδαιότερο ρόλο στην ομαλή λειτουργία του ανοσποποιητικού συστήματος και στην προστασία του ασθενή από τα αυτοάνοσα νοσήματα. 

Σε ανάλογη μελέτη στην Ουψάλα της Σουηδίας βρέθηκε ότι το 30% των παιδιών έχουν  αυτοαντισώματα πριν ακόμα εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη. Οι διαβητολόγοι συνιστούν τη θεραπεία σε αυτό το στάδιο διότι το παιδί θα εμφανίζει μετά από κάποιο διάστημα σακχαρώδη διαβήτη, όταν η συσσώρευση  αυτοαντισωμάτων καταστρέψει το σύνολο των νησιδίων του παγκρέατος.

Πρόσφατα και το Υπουργείο Υγείας της Αυστραλίας ανακοίνωσε τη διερεύνηση των παιδιών και της οικογένειας για την ύπαρξη παραγόντων που προηγούνται και προδιαθέτουν στην  εμφάνιση του διαβήτη τύπου Ι, με σκοπό να επιλέξει αυτά όπου η χρήση των  βλαστοκυττάρων του ομφαλοπλακουντιακού αίματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μακρόχρονη διακοπή της ινσουλίνης. Το  ομφαλοπλακουντιακό αίμα περιέχει τον μεγαλύτερο αριθμό ανοσορυθμιστικών Τ  λεμφοκυττάρων  και ως εκ τούτου θα μπορούσε να έχει καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα σε σχέση με τον μυελό των οστών.

Η θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη αν και είναι θεραπεία υποκατάστασης εν τούτοις παραμένει ως ένα ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα φαίνεται ότι η ρύθμιση του ανοσοποιητικού με ανοσοκατασταλτικά και βλαστοκύτταρα δίνει το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα και καθιστά τον ασθενή ανεξάρτητο από τη χρήση ινσουλίνης.

Για δε τον διαβήτη τύπου ΙΙ η χορήγηση βλαστοκυττάρων αυξάνει τα επίπεδα του C πεπτιδίου, ελαττώνει το βάρος του ασθενή καθώς και την γλυκοσιλιωμένη αιμοσφαιρίνη.

Πλεονεκτήματα της ιδιωτικής φύλαξης

Dr. Kouzi

ΝΕΟΤΕΡΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΟΥΝ ΠΛΗΡΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΦΥΛΑΞΗ

Τελευταίες επιστημονικές δημοσιεύσεις αναφέρουν τη θεραπεία της μεσογειακής και δρεπανοκυτταρικής αναιμίας με διόρθωση των βλαστοκυττάρων του ίδιου του παιδιού, προκειμένου να αποφευχθούν   φαινόμενα της απόρριψης των ξένων κυττάρων, ακόμα και εάν αυτά προέρχονται από αδελφό. Ακόμα και εάν τα βλαστοκύτταρα πάσχουν εξακολουθούν να είναι χρήσιμα για το ίδιο το παιδί. 

Το ομφαλοπλακουντιακό αίμα σήμερα αποτελεί πηγή λήψης των πλέον νεαρών, υγιών και βιολογικά ενεργών  κυττάρων σε σχέση με βλαστοκύτταρα τα οποία προέρχονται από άλλες πηγές. Το ομφαλικό αίμα εκτός από τον αιμοποιητικό πληθυσμό, όπως  κλασικά συλλέγεται,  περιέχει και έναν ακόμα πλέον αρχέγονο πληθυσμό ο οποίος προορίζεται για το ίδιο το παιδί, και φέρει  την ονομασία Πολύ Μικρά Εμβρυικού Τύπου Βλαστοκύτταρα (VSELs).   Tα κύτταρα αυτά είναι ότι πολυτιμότερο σήμερα μπορεί να συλλεγεί από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα με προορισμό αποκλειστικά το ίδιο το παιδί.

Η μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος συλλογής των αιμοποιητικών κυττάρων δεν επέτρεπε ταυτόχρονα και τη συλλογή των κυττάρων αυτών, λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους.  Τα κύτταρα αυτά κατέληγαν στα απόβλητα  μετά τη συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων.

 Ο πληθυσμός των  Πολύ Μικρών Εμβρυικού Τύπου Βλαστοκυττάρων  (VSELs) έχει χρησιμότητα μόνο για το ίδιο το παιδί και η δωρεά στη δημόσια τράπεζα του στερεί  αυτά τα πολύτιμα κύτταρα.  Ο πληθυσμός των VSELs  περιέχει βλαστοκύτταρα από κάθε όργανο του σώματος του παιδιού και σήμερα από τα κύτταρα αυτά δημιουργούνται κυτταρικές σειρές που στοχεύουν στην αποκατάσταση των βλαβών των οργάνων και όχι στη μεταμόσχευση. Η μεταμόσχευση οργάνων  πέρα από το μέγεθος και τις  επιπλοκές της επέμβασης συνοδεύεται από χρόνια νοσηρότητα και για το λόγο αυτό η συμβολή των κυττάρων αυτών στην πρώιμη αποκατάσταση των οργάνων θα είναι πολύ σημαντική.

Κ Κουζή-Κολιάκου ιατρός

Καθηγήτρια Ιστολογίας Εμβρυολογίας ΑΠΘ

Διευθύντρια Ιατρικών Υπηρεσιών της Biohellenika

Οι γονείς επιθυμούν να μάθουν τις πραγματικές χρήσεις των βλαστοκυττάρων, προκειμένου να πάρουν τη σωστή απόφαση

Dr. Kouzi

AΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

Κ Κουζή-Κολιάκου ιατρός Παθολόγος

Καθηγήτρια Ιστολογίας Εμβρυολογίας ΑΠΘ

Η απόφαση των  γονέων  για τον τρόπο φύλαξης των βλαστοκυττάρων των παιδιών τους πρέπει να λαμβάνεται με νηφαλιότητα μετά από τεκμηριωμένη και επιστημονική ενημέρωση στην οποία αναλύεται η χρησιμότητα της φύλαξης των βλαστοκυττάρων για το ίδιο το παιδί, την οικογένεια του και την κοινωνία. Το τελείως αντίθετο κλίμα καλλιεργείται στη δημόσια τράπεζα η οποία τους προβληματίζει, σχεδόν τους τρομοκρατεί, επικαλούμενη  την κρισιμότητα της απόφασης τους, τους δημιουργεί αίσθημα ανησυχίας και ενοχής για  το εάν θα πάρουν τη σωστή απόφαση ή όχι.

Είναι βέβαιο οτι αυτό που λείπει από τους γονείς είναι η σωστή ενημέρωση και οι ίδιοι θα πάρουν ελεύθερα τη σωστή απόφαση και δεν θα βρεθούν προ  διλλημάτων,  εάν έπραξαν το σωστό ή όχι. Είναι γεγονός ότι οργανωμένοι  συγγραφείς του διαδικτύου φροντίζουν εδώ και χρόνια,  χρησιμοποιώντας  την τεχνική του ακτιβισμού, να δημιουργούν  στην κοινωνία αισθήματα ενοχής στην περίπτωση που επιλέξουν την ιδιωτική φύλαξη, χωρίς να έχουν γνώση και αρμοδιότητα.

Το αντικείμενο λειτουργίας του ιδιωτικού τομέα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό του δημόσιου. Η δημόσια τράπεζα ασχολείται με την αλλογενή μεταμόσχευση για τη θεραπεία της λευχαιμίας, εφ όσον δεν υπάρχει συμβατό μόσχευμα στην οικογένεια.

Η ιδιωτική φύλαξη ασχολείται με  την αυτόλογη μεταμόσχευση, αλλά και  την αλλογενή με φυλασσόμενο ομφαλοπλακουντιακό αίμα από αδελφό για μια πληθώρα ασθενειών.  

Οι αυτόλογες χρήσεις του ΟΠΑ σήμερα αφορούν  τη  θεραπεία του παιδικού καρκίνου, αυτοάνοσων απλαστικών αναιμιών, των λεμφωμάτων, της εγκεφαλικής παράλυσης και στην πρόληψη της εμφάνισης εγκεφαλικής παράλυσης σε πρόωρα νεογνά. Το ΟΠΑ δεν χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες μορφές λευχαιμίες, επειδή υπάρχει φόβος μεταφοράς προλευχαιμικών κλώνων. Οι προλευχαιμικοί κλώνοι δεν αποτελούν γνώρισμα της ιδιωτικής φύλαξης, αλλά με την ίδια αναλογία εμφανίζονται και στα δημόσια δείγματα. Στον μεν ιδιωτικό τομέα μπορεί να γίνει εξέταση και ενδεχόμενη απόρριψη του μοσχεύματος, στον δημόσιο τομέα όμως αυτό δεν είναι εφικτό διότι τηρουμένης της ανωνυμίας εάν ο δότης εμφανίσει λευχαιμία, ενώ το δείγμα του φυλάσσεται στη δημόσια τράπεζα, αυτό δεν μπορεί να βρεθεί και να εξεταστεί ως προς τη μεταφορά προλευχαιμικών κλώνων. Για το λόγο αυτό  ποσοστό 5% των μεταμοσχευθέντων εμφανίζει  νέα μορφή κακοήθειας  λόγω  μεταφοράς μέσω του μοσχεύματος, Daniel Howard Wiseman (Biol Blood Marrow Transplant. 2011 Jun;17(6):771-89. Όμως όλοι οι ασθενείς με λευχαιμία δεν έχουν προλευχαιμικούς κλώνους και πολλά υγιή παιδιά στα πρώτα χρόνια της ζωής τους εμφανίζουν προλευχαιμικούς κλώνους χωρίς ποτέ να νοσήσουν.   

Ο λόγος που δεν χρησιμοποιείται το αυτόλογο μόσχευμα ως το κύριο για τη θεραπεία της λευχαιμίας είναι ότι επειδή είναι αυτόλογο δεν έχει αντιλευχαιμική δράση. Χρησιμοποιείται όμως στις περιπτώσεις απόρριψης του ξένου μοσχεύματος και στην περίπτωση αυτή σώζει τη ζωή του ασθενή.

Τα βλαστοκύτταρα φυλασσόμενα εντός του υγρού αζώτου σε σταθερή και μη κυμαινόμενη θερμοκρασία ζουν επ αόριστο, σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, όπου μετά από 2500 χρόνια φύλαξης η κοσμική ακτινοβολία θα έχει επηρεάσει τη βιωσιμότητα τους και πλέον αυτά δεν θα είναι ενεργά.

Η δυναμική  της δημόσιας τράπεζας σε ότι αφορά τον αριθμό των χορηγούμενων δειγμάτων στην Ελλάδα και διεθνώς είναι συγκεκριμένη και αναφέρεται στο 20% των ετήσια χρησιμοποιούμενων μοσχευμάτων. Από το υπόλοιπο,  το 60% προέρχεται από τον ασθενή και το 20% από την οικογένεια του, (Al Gratwohl, JAMA 2010) και τα πεπραγμένα των Ελληνικών μεταμοσχευτικών κέντρων από το 2007-2015.

Έχει επιστημονική βάση η προτροπή της δημόσιας τράπεζας προς τους γονείς, να δωρίσουν το ομφαλοπλακουντιακό αίμα, επειδή ούτως ή άλλως πάσχει  και να φυλάξουν έναντι αμοιβής τα μεσεγχυματικά του ιστού του ομφαλίου λώρου;

Ο ισχυρισμός αυτός  της δημόσιας τράπεζας δεν έχει ουδεμία βάση, διότι  εάν το ΟΠΑ πάσχει δεν είναι χρήσιμο ούτε για τον δημόσιο αλλά ούτε και για τον ιδιωτικό τομέα,  επίσης  εάν πάσχει ταυτόχρονα πάσχουν και τα βλαστοκύτταρα που απομονώνονται από τον  ιστό του ομφαλίου λώρου,  διότι τα αρχέγονα κύτταρα των δύο αυτών ιστών προέρχονται εμβρυολογικά από το ίδιο αρχικό κύτταρο. Επομένως τα αιμοποιητικά κύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος και τα μεσεγχυματικά του ιστού του ομφαλίου λώρου είναι ταυτόχρονα υγιή ή πάσχοντα και η δημόσια τράπεζα θεωρεί  κατ εξαίρεση  πάσχον το αίμα και υγιή τον  ιστό, προφανώς για τους δικούς της ιδιοτελείς σκοπούς.